ಸುಮಾರ್ ಸಮಿಂದ ಎಣ್ಸ್ ಕಂಡಿದ್ದೆ… ಬ್ಲಾಗಗೆ ಯೇಗ್ಳೇಗ್ಳೋ ಬರದ್ದ್ ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡ ಶಬ್ದ ಎಲ್ಲ ಒಟ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಒಂದ್ ಬದ್ಯಗೆ ಇಟ್ರೆ ಒಳ್ಳೇದಾತ್ತಲ್ದಾ ಅಂದೇಳಿ… ಇವತ್ತ್ ಗಳ್ಗಿ ಕೂಡಿ ಬಂತ್… ಇಷ್ಟ್ ದಿನ ಬ್ಲಾಗಗೆ ಬರದ್ ಶಬ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಒಟ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಇಲ್ಲ್ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.. ಇದ್ರಗೆ ನೊಂಗೂ ಒಂದ್ ’ಪಡಾವ್’ ಇತ್ತ್.!! ಹೊಸ್ತೆಂತಾರೂ ಬರುವತಿಗೆ, ಈ ಶಬ್ದ ಮೊದ್ಲೇ ಬ್ಲಾಗಗೆ ಬರ್ದಿನಾ ಇಲ್ಯಾ ಅಂದೇಳಿ ಹುಡ್ಕುಕ್ ಸುಲ್ಭ ಆಯಲ್ಯಾ?
ನಿಮ್ಗ್ ಓದುಕ್ ಸಂತೆ ಎಲ್ಲ ಒಂದೆ ಬದ್ಯಗೆ ಇದ್ರೆ ಲಾಯ್ಕ್ ಆತ್ತ್ ಅಲ್ದಾ?
ಅಕೇರಿಗೆ = ಕೊನೆಗೆ
ಮೂಲ ಶಬ್ದ ಹಿಂದಿಯ ಆಖಿರ್ ಇರಬಹುದೇ?
ಬಳಕೆ :
೧. ಬ್ಯಾಸ್ಗಿ ತಿಂಗ್ಳ್ ಅಕೇರಿಗೆ ಬಾಮಿಯಗೆ ಕುಡುಕ್ ಸತೇ ನೀರ್ ಇಪ್ಪುದಿಲ್ಲ.
೨. ಇದ್ ಅಕೇರಿದ್ ಪರೀಕ್ಷೆ. ಇದ್ ಮುಗ್ದ್ ಮೇಲ್ ಎರ್ಡ್ ತಿಂಗ್ಳ್ ರಜಿ
ಅರ್ತು = ಇಳಿಯು, ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕು
ಬಳಕೆ :
೧. ಮಳೆಗ್ ನೆನ್ಕಂಡ್ ಬಂದ್ ಮೈ ಪೂರಾ ಚಂಡಿ. ಕಾಣಿ ಹ್ಯಾಂಗ್ ನೀರ್ ಅರ್ತ್‌ತಾ ಇತ್ತ್
೨. ಬಟ್ಟಿ ಒಗ್ದ್ ಹಾಂಗೇ ನ್ಯಾಲಿ ಮೇಲ್ ಹಾಕ್. ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರ್ ಅರ್ತ್‌ಲಿ
೩. ಮಂಡಿಗ್ ಎಣ್ಣಿ ಹಾಯ್ಕಂಡದ್ ಸಾಕಾ..ಕಾಣ್ ಎರ್ಡೂ ಬದಿಯಲ್ ಅರ್ತತಾ ಇತ್ತ್
ಉಡಾಪಿ, ಉಡಾಪ್ = ಉಡಾಫೆ , ಎದುರುವಾದಿಸು ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ ಕೂಡಾ ಇದೆ
ಬಳಕೆ :
೧. ದೊಡ್ಡರ್-ಸಣ್ಣರ್ ಅಂದಿಲ್ಲ. ಎಂತ ಹೇಳ್ರೂ ಉಡಾಪ್ ಮಾತಾಡ್ತೋ ಈಗ್ಳಿನ್ ಮಕ್ಳೆಲ್ಲಾ
ಉರ್ಡಕಂಬ್ದ್ – ಹೊಡೆದಾಡು, ಬಡಿದಾಡು
ಬಳಕೆ –
೧ ಉರ್ಡ್ಕಂಬ್ಕೆ ಹೋಯ್ಬೆಡ ಅಂದ್ರೆ ಕೇಂತಿಲ್ಲ. ನಾವೆಲ್ಲ ಹೇಳ್ರೆ ನಿಂಗ್ ಸಾಕಾತಿಲ್ಲ. ನಾಳೆ ಶಾಲಿಗೆ ಬಂದ್ ನಿಮ್ ಹೆಡ್ಮಾಷ್ಟ್ ಹತ್ರ ಹೇಳ್ತೆ. ಅವ್ರ್ ಬೆನ್ಮೇಲೆ ಎರ್ಡ್ ಬಿಟ್ರೆ ಎಲ್ಲ ತನ್ನಂತ್ಲೇ ಸಮಾ ಆತ್ತ್.
೨ ಸುರು-ಸುರಿಗೆ ಬೈಕಂತ ಇದ್ದಿರ್, ಒಂದ್ಗಳ್ಗಿ ಆಪ್ರೊಳ್ಗೆ ಇಬ್ರೂ ಅಂಗಿ ಕೈ ಮೇಲ್ ಮಾಡ್ಕಂಡ್ ಉರ್ಡಕಂಡದ್ದೇ ಅಲ್ದಾ, ಅಲ್ಲಿದ್ದರೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟಾಯಿ ಬಿಡ್ಸರ್. ಅಲ್ದಿರೆ ಇವತ್ತ್ ಕಾಂತ ಕಾಂತ ಒಂದ್ ಕತಿ ಆತಿತ್ತ್
ಉಂಬುದ್ = ಊಟ ಮಾಡೋದು
ಉಂಡ್ಕಂಡ್ = ಊಟ ಮಾಡ್ಕೊಂಡ್
ಬಳಕೆ :
೧. ಬೇಗ ಬೇಗ ಬಟ್ಲ್ ಇಡಿ ಮಕ್ಕಳೆ. ಉಂಬ ಶಾಸ್ತ್ರ ಒಂದ್ ಮಾಡಿ ಬಿಡ್ವಾ.
೨. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೇಗ್ ಏಳ್ಕಲ. ಉಂಡ್ಕಂಡ್ ಬೇಗ ಮಲ್ಕಣಿ
ಊಜು / ಊಂಜು/ ಸೀಬು/ ಸೀಂಬು =ಚೀಪು
ಬಳಕೆ :
೧. ಮಾಯಿನ್ ಹಣ್ಣ್ ತಿಂದ್ ಗೊರ್ಟ್ ಊಂಜದ್ ಸಾಕ್. ಬಿಸಾಡಾ ಅದನ್ನ.
೨. ಒಳ್ಳೆ ಸಣ್ಣ್ ಮಗಿನ್ ಕಣಗೆ ಬೆರಳ್ ಬಾಯ್ಗ್ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ಸೀಂಬತಾ ಇದ್ದ.
ಎಡ್ಕ್, ಎಡ್ಕಿ = ಸಂದಿ, ನಡುವೆ, ಮಧ್ಯೆ ( ಮೂಲ ಪದ ಎಡೆ )
ಬಳಕೆ –
೧. ಹಬ್ಬಕ್ ಹೋರೆ ಆ ಜನ್ರ್ ಎಡ್ಕಿನಗೆ ಸಮಾ ತಿರ್ಗುಕಾರೂ ಆತ್ತಾ?
೨. ಅಂವ ಬೈಕ್ ಬಿಡುವತಿಗೆ ಹಿಂದ್ ಕೂಕಂಬ್ಕ್ ಹೆದ್ರಿಕ್ ಆತ್. ಆಚೀಚಿಗೆ ಎರ್ಡ್ ವಾಹನ ಹೋತಿದ್ರೆ ಇಂವ ಅದ್ರ ಎಡ್ಕಕೆ ನುಗುಳ್ಸ್‌ಕಂಡ್ ಹೋತಾ ಮರಾಯಾ.
ಎತ್ ಮುಕ್ನೆ ಹೊರ್ಟದ್? – ಯಾವ ಕಡೆ ಹೊರಟಿದ್ದು?
೧. ಹ್ವಾಯ್ ಏನ್ ಈ ಬದಿಗೆ ಬಂದಿರಿ.. ಎತ್ ಮುಕ್ನೆ ಹೊರ್ಟದ್?
೨. ಈ ಜಮ್ ನೆರಿಯಗೆ ಬೆಳ್ಗಾ ಮುಂಚೆ ಎದ್ಕಂಡ್ ಹೊರ್ಟಿರ್ಯಲೆ, ಎತ್ ಮುಕ್ನೆ ಹೋತ್ರಿ?
ಎಬ್ಬು – ಅಟ್ಟು, ಓಡಿಸು ( ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ –
೧ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಮಲ್ಕಂಬ ಅಂದ್ರೆ ಬಿಡ್ತ್ವಾ, ಯಾರ್ಯಾರ ಮನಿ ಗಂಟಿ ಪೂರಾ ಇಲ್ಲೇ ಸಾರ್ತಿ ಆಯಿದೊ, ಎಬ್ಬಿ ಎಬ್ಬಿ ಸಾಕಾಯ್ತ್
೨ ಇನ್ನೊಂದ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತ್ ಮೇಯ್ಲಿ ಬಿಡ್, ಹೊತ್ತ್ ಹೋಪತಿಗೆ ಹಟ್ಟಿಗೆ ಎಬ್ಕಂಡ್ ಬಂದ್ರ್ ಸಾಕ್
ಒರ್ಲುದ್ = ಅರಚು, ಕಿರುಚು, ಗಟ್ಟಿಯಾಗು ಕೂಗು, ಬೊಬ್ಬೆ ಹೊಡೆ, ಕೂಗು, ಜೋರಾಗಿ ಮಾತಾಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಹಗೂರಕ್ಕೆ ಎರ್ಡ್ ಹೊಡದ್ದೇ ಸೈ, ಏನ್ ಒರ್ಲತಾ, ಊರಿಡೀ ಕೇಂಬ್ಕ್ ಸಾಕ್
೨. ನಿನ್ ಗೆಂಡಿ ಗಟ್ಟಿ ಇತ್ತಂದೇಳಿ ಒರ್ಲುದ್ ಬ್ಯಾಡ, ನಿಧಾನ ಮಾತಾಡ್, ಇಲ್ಯಾರೂ ಕ್ಯೆಪ್ರ್ ಇಲ್ಲ
೩. ಎಮ್ಮಿ ಆಗ್ಳಿಂದ ಒರ್ಲತಾ ಇತ್ತಪ್ಪ. ಅದ್ಕೆ ಬಾಯ್ರ್(ಕಲಗಚ್ಚು) ಕೊಡಲ್ಯಾ?
೪. ಅಷ್ಟ್ ಗಟ್ಟಿ ಒರ್ಲುಕೆ ಇಲ್ಲ್ಯಾರು ಕೆಪ್ಪರು ಇಲ್ಲೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಮೆಲ್ಲ ಹೇಳ್
೫. ಶಾಲಿ ಬಿಟ್ರ್ ಕೂಡ್ಳೇ ಸಾಕ್ ಮಕ್ಳೆಲ್ಲಾ ಹೋ ಅಂತ ಒರ್ಲ್‌ತಾ ಮನಿಗ್ ಹೊರ್ಟೋ
ಒರ್ಸಿ-ಗುಡ್ಸುದ್ = ಒರೆಸುವುದು-ಗುಡಿಸುವುದು
ಬಳಕೆ:
೧. ಹೊತ್ತ್ ಮಧ್ಯಾನ್ನಾತಾ ಬಂತ್, ಇನ್ನೂ ಒರ್ಸಿ ಗುಡ್ಸಿಯೇ ಆಯಿಲ್ಲ
೨. ಇಷ್ಟ್ ದೊಡ್ಡ ಮನಿ ಬ್ಯಾಡ ಅಂದೆ, ನೀವ್ ಕೇಂಡ್ರ್ಯಾ, ಈಗ ಇಡೀ ಮನಿ ಒರ್ಸಿ ಗುಡ್ಸುರೊಳ್ಗೆ ನನ್ ಬೆನ್ಕೋಲ್ ಮುರ್ದೇ ಹೊತ್ತ್ ಕಾಣಿ
ಅಂಡುದ್ = ಹಿಂಜರಿಕೆಯಿಂದ ಅಡಗಿಕೊಳ್ಳು, ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕು, ಸಂಕೋಚದಿಂದ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಇಣುಕಿ ನೋಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಾಡುದೆಲ್ಲ ಮಾಡಿ ಈಗ ಒಳ್ಳೆ ಪಾಪ್ದರ್ ಕಣಗೆ ಅಂಡ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡಿದ
ಅಂಬ್ಡ್, ಅಂಬಡ್ = ಜೋಡಿ, ಅವಳಿ
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ್ರಿಬ್ರ್ರೂ ಅಂಬ್ಡ್ ಮಕ್ಳ್ ಅಂಬ್ರ್. ಕಾಂಬುಕೆ ಒಂದೇ ನಮ್ನಿ ಇದ್ರ್ ಕಾಣಿ
೨. ಅಂಬ್ಡ್ ಬಾಳೆಹಣ್ ತಿಂದ್ರೆ ಅಂಬ್ಡ್ ಮಕ್ಳ್ ಹುಟ್ತ್ರ್ ಅಂಬ್ರಲಾ ಹೌದಾ?
ಕರ್ಟುದ್, ಕರ್ಟಿ ಹೋದ್ದ್= ಸೀದು ಹೋಗು, ಸೀದು ಹೋದಂತಹ,
ಬಳಕೆ:
೧. ಬೆಂಕಿ ಒಂಚೂರ್ ಸಣ್ಣ ಮಾಡ್ಕೋ, ಇಲ್ದಿರ್ ಪೂರಾ ಅಡಿ ಹಿಡ್ದ್, ಕರ್ಟಿ ಹೋತ್ತ್
೨. ಒಲಿ ಮೇಲ್ ಎಂತ ಇಟ್ಟಿದೆ, ಕರ್ಟಿ ಹೋಯ್ತಾ ಕಾಂತ್, ಹೊಗಿ ವಾಸ್ನಿ ಬತ್ತಾ ಇತ್ತ್
೩. ಒಂದ್ ಗನಾ ಮಳಿ ಬಂದಿರೂ ಆತಿತ್ತ್, ನೀರಿಲ್ದೆ ಹೂವಿನ್ ಗಿಡಾ ಪೂರಾ ಕರ್ಟಿ ಹೋತ್ತ್ ಕಾಂಬ್ಕಾತಿಲ್ಲ
ಕಡ್ಗಿ = ಎಳೆಯ ಹಲಸಿನಕಾಯಿ, ಪಲ್ಯ ಸಾಂಬಾರ್ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವಂತಹದ್ದು
ಬಳಕೆ:
೧. ಇವತ್ತ್ ಕಡ್ಗಿ ತಾಳ್ಳ್ ಮಾಡದ್ ಭಾರಿ ಸಾಪಾಯಿತ್ತ್
ಕಣ್ ಕಸ್ತ್ಲಿ(ಕಣ್ ಕತ್ಲಿ) – ಕಣ್ಣು ಕತ್ತಲೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ನಿನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ ಉಣಲ್ಲ ಹೌದಲ್ದಾ, ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಏಳುವತಿಗೇ ಒಂದ್ನಮನಿ ಸಂಕ್ಟ ಆಯಿ ಕಣ್ಣ್ ಕತ್ಲಿ ಬಂದಂಗಾಯ್ತಪ್ಪ
೨. ಜ್ವರಕ್ಕಂದೇಳಿ ತಕಂಡ್ ಮಾತ್ರಿ ರಾಪ್ ಜೋರಿತ್ತ್, ನುಂಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿನಗೆ ಹೊಟ್ಟಿ ಸಂಕ್ಟ ಆಯಿ ಕಣ್ಣ್ ಕಸ್ತ್ಲಿ ಬಂದಾಂಗಾಯ್ತ್
ಕವಳ = ಎಲೆ-ಅಡಿಕೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ನಂಗೆ ಊಟ ಆರ್ ಮೇಲ್ ಒಂದ್ ಕವಳ ಹಾಕ್ದಿದ್ರೆ ಉಂಡದ್ ಉಂಡಂಗಾತಿಲ್ಲ
೨. ಸಣ್ಣ್ ಮಕ್ಕ್ಳ್ ಎಲ್ಲ ಕವ್ಳ ಹಾಕುಕಾಗ. ಬರ ತಲಿಗ್ ಹತ್ತುದಿಲ್ಲ
(ಈ ಪದ ಪ್ರಯೋಗ ಬಹುಶಃ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕನ್ನಡದ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಕೂಡಾ ಇರಬೇಕು)
ಕುಟ್ಟಿ ಕೀಸು = ಕಾಲಿಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳು, ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಮಾಡು, ಪರಾರಿಯಾಗು
ಬಳಕೆ –
೧. ಹುಲಿ ಬಂತ್ ಹುಲಿ ಅಂದ್ ಹೇಳದ್ದೇ ತಡ. ಅಂವ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕುಟ್ಟಿ ಕೀಸದ್ದೇ ಅಲ್ದಾ
೨. ಮಾಷ್ಟ್ರನ್ ಕಂಡ್ರ್ ಕೂಡ್ಲೆ ಆಡ್ತಾ ಇದ್ದಿದ್ ಮಕ್ಳ್ ಕುಟ್ಟಿ ಕೀಸದ್ದೇ
(ತುಳುನಾಡಿಗೆ ಹತ್ರ್ ಇಪ್ಪ್ ಕುಂದಾಪ್ರದ್ ಕೆಲವ್ ಬದ್ಯಗೆ ಇದೇ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ತುಳು ಶಬ್ದ ‘ಪದ್ರಾಡ್’ ಸತೇ ಕೆಲವ್ ಸರ್ತಿ ಉಪ್ಯೋಗ ಮಾಡ್ತ್ರ್)
ಕುಮ್ಟಿ ಬೀಳು = ಬೆಚ್ಚಿ ಬೀಳು
ಬಳಕೆ
೧. ಮಗಿನ ಸುದ್ದಿಗ್ ಹೊಗ್ಬೆಡ ಅಂದ್ರ್ ಕೇಂತಿಲ್ಲ. ನೀ ಕೂಗದ್ದ್ ಕಂಡ್ ಮಗು ಕುಮ್ಟಿ ಬಿತ್ತ್ ಕಾಣ್
೨. ನೀವ್ ಹಿಂದಿಂದ್ ಬಂದ್ ಸುಮ್ನ್ ನಿಂತ್ಕಂಡದ್ದಾ ಮರಾಯ್ರೆ. ಕತ್ಲಿ ಹೌದಾ ಅಲ್ದಾ… ನಾ ಒಂದ್ಸಲ ಕುಮ್ಟಿ ಬಿದ್ದೆ ಗೊತ್ತಾ
ಕುಶಾಲ್, ಕುಸಾಲ್ = ತಮಾಷೆ, ವಿನೋದ (ಖುಶ್ ಹಾಲ್ನಿಂದ ಬಹುಶಃ ಈ ಶಬ್ಡ ಬಂದಿದ್ದು)
ಬಳಕೆ :
೧. ನೀ ಸ್ವಲ್ಪ ಸುಮ್ಮನಿರ್, ನಿಂಗೆ ಎಲ್ಲದ್ರಗೂ ಕುಶಾಲ್.
೨. ನೀ ಬೇಜಾರ್ ಮಾಡ್ಕಂಬೇಡ. ನಾ ಸುಮ್ನೆ ಕುಶಾಲಿಗೆ ಹೇಳದ್
ಕೂರ್ ಮಂಡಿ ಹಾಕುದ್/ ಕಣ್ಣ್ ಕೂರುದು = ತೂಕಡಿಸು, ನಿದ್ರೆ ಬರುವಂತಾಗು
ಬಳಕೆ –
೧. ನಂಗ್ ಕಣ್ಣ್ ಕೂರ್‌ತಾ ಇತ್ತ್. ನಾ ಮಲ್ಕಂತೆ ಅಕಾ?
೨. ಟಿ.ವಿ. ಮುಂದ್ ಕೂಕಂಡ್ ಕೂರ್ ಮಂಡಿ ಹಾಕ್ದಿದ್ರೆ ಹೊಯಿ ಮಲ್ಕಂಬ್‌ಕಾಗ್ದಾ?
ಕೊಡ್ಕುದ್ = ಕೊಡಹು, ಜಾಡಿಸು
ಬಳಕೆ:
೧. ಆ ಅಂಗಿ ಮುಲ್ಲಿಯಗೆ ಹಾಕಿದ್ಯಲ, ಸಮಾ ಕೊಡ್ಕಿ ಹಾಯ್ಕೊ, ಚೇಳ್ ಗೀಳ್ ಇದ್ದಿಪ್ಕೂ ಸಾಕ್
೨. ಈ ಪೆನ್ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಬರುಕ್ ಕೂಕಂಡದ್ದೇ ಬಂತ್, ಸಮ ಹಿಡಿತಿಲ್ಲೆ ಮಣ್ಣಿಲ್ಲೆ. ಕೊಡ್ಕಿ ಕೊಡ್ಕಿ ಕಯೆಲ್ಲ ನೋವ್ ಸುರುವಾಯ್ತ್
ಕೊಯ್ಸಾಣಿ ನೆಗುದ್ = ಕೊಂಕು ಮಾತನಾಡುವುದು
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ್ಳಿಗೆ ನಾ ಹ್ಯಾಂಗ್ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡ್ರೂ ಏನಾರೂ ಕೊಯ್ಸಾಣಿ ನೆಗಿದಿದ್ರೆ ತಿಂದದ್ ಜೀರ್ಣ ಆತಿಲ್ಲೆ
೨. ಕೆಲ್ಸ ಎಂತಾ ಮಾಡ್ರೂ ತಿಂದ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡ್ ಕೊಯ್ಸಾಣಿ ನೆಗುಕೇನ್ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ
ಕೈಕೋಚ್= ತೊಂದರೆ, ಇಕ್ಕಟ್ಟು (ಕನ್ನಡ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ನಿಘಂಟು)
ಈ ಶಬ್ದದ್ ಅರ್ಥ ತೊಂದರೆ,ಇಕ್ಕಟ್ಟು ಅಂದೇಳಿ ಇತ್ತಾರೂ ಇದನ್ನ್ ತುಂಟತನ-ಕಿತಾಪತಿ-ಕೀಟಲೆ ಅಂತ್ ಹೇಳುಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿ ನಮ್ ಬದಿಯಗೆ ಉಪ್ಯೋಗಿಸ್ತ್ರಾಯಿ ಕಾಣತ್
ಬಳಕೆ:
೧. ಆ ಮಾಣಿ ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಸುಮ್ನ್ ಕೂಕಂತಿಲ್ಲ, ಹೋದಲ್ಲ್ ಬಂದಲ್ಲ್ ಸತೇ ಒಂದ್ ಕೈಕೋಚಂದ್ರೆ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟಲ್ಲಾ… ಹೇಳಿ ಪೂರೈಸುಕಾಪ್ದಲ್ಲ
೨.ನಿನ್ನ್ ಕೈಕೋಚೆಲ್ಲ ನಿಲ್ಸಿ ಕೊಡ್ತೆ ಕಾಣ್. ದಿನಾ ಹುಣ್ಸಿ ಅಡ್ರಗೆ ಎರ್ಡೆರ್ಡ್ ಬಾರ್ಸ್ರೆ ಮಾತ್ರ ನೀ ಸುಮ್ನಾಯ್ಕಂಬ್ದಾ ಕಾಣತ್
ಗನಾ, ಗನಾದ್ = ಒಳ್ಳೆಯ, ಉತ್ತಮ (ಘನದ ಅಪಭ್ರಂಶ ರೂಪ ಇರಬಹುದೇ?)
ಬಳಕೆ :
೧. ಮಾಯ್ನ್ ಹಣ್ ಪೂರಾ ಕೊಳ್ತ್ ಹೋಯಿತ್. ಗನಾದ್ ಒಂದೂ ಇಲ್ಲ.
೨. ಗನಾದ್ ಒಂದ್ ಮಳಿ ಬಂದಿರೆ ಸೆಕಿಯಾರೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡ್ಮಿ ಆತಿತ್ತ್
ಗತಿ ಗೋತ್ರ ಇಲ್ದಿದಂಗ್ ಆಪುದ್ = ಯಾರೂ ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದಂತಾಗುವುದು, ಅನಾಥರಾಗುವುದು, ಎಲ್ಲ ಕಳೆದುಹೋಗಿ ಅಸಹಾಯಕರಾಗು
ಬಳಕೆ:
೧. ಆ ಸಣ್ಣ್ ಮಕ್ಳನ್ನ್ ಬಿಟ್ಟ್ ಅವ್ಳ್ ಓಡಿ ಹೋದ್ದ್ ಸಾಕ್. ಈಗ ಪಾಪ ಮಕ್ಳಿಗೆ ಗತಿ ಗೋತ್ರ ಇಲ್ದಿದ್ದಾಂಗ್ ಆಯ್ತ್
೨. ಯಾಪಾರ ಮಾಡುಕಂದೇಳಿ ಕೈಲ್ ಇದ್ದದ್ ಪೂರಾ ಹಾಕಿದ. ಯಾಪಾರ ದಿವಾಳಿ ಆಯಿ ಪಾಪ ಗತಿ ಗೋತ್ರ ಇಲ್ದಿದಂಗ್ ಆಯ್ತ್
ಗಿಮ್ಚು, ಗಿಮ್ಚುದ್ = ಕಿವಿಚು, ಹಿಸುಕು, ಹಿಂಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಬೇಗ್ ಬೇಗ್ ಉಣ್ ಅಂದ್ರೆ ಅದೆಂತಾ ಅನ್ನ ಗಿಮ್ಚ್‌ತಾ ಕೂಕಂಡದ್
೨. ಡಾಕ್ಟ್ರೆ ಹೊಟ್ಟಿ ನೋವ್ ಇಲ್ಲ. ಆರೆ ಒಂನಮನಿ ಗಿಮ್ಚದಂಗಾತ್ ಹೊಟ್ಟಿ ಒಳ್ಗೆ
ಗಿರ = ಗೀಳು, ಹಂಬಲ, ಚಟ
ಬಳಕೆ:
೧. ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಪುಸ್ತ್ಕ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಓದಂದ್ರೆ… ಒಡಿಯಾಯ್ತ್.. ಅವ್ನಿಗೆ ಆಟದ್ದೊಂದೇ ಗಿರ.
೨. ಅವ್ಳ್ ಹತ್ರ ಒಂದ್ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡ್ಸ್‌ಕಂಬ್ಕೆ ಆತಿಲ್ಲ. ದಿನೀಡಿ ಕತಿ ಪುಸ್ತ್ಕ ಓದುದೇ ಆಯ್ತ್. ಅದ್ಯಾವ್ನಮನಿ ಗಿರವೋ
೩. ಅವ್ನಿಗೆ ಕೈಯ್ಯಗೆ ನಾಕ್ ಪಾವಾಣಿ ಆರ್ ಮೇಲೆ ಯಾವ್ದೂ, ಯಾರೂ ಬೇಕಿಲ್ಲ. ದುಡ್ಡಿನ್ ಗಿರ ಅಲ್ದೇಮತ್ತೆಂತ
ಗುರ್ಟುದ್ = ಸಾವಕಾಶವಾಗಿ ಮಾಡು, ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮಾಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಒಂದ್ ಪಾತ್ರ ತೊಳಿ ಅಂದೇಳಿ ಎಷ್ಟೊತ್ತ್ ಆಯ್ತ್, ಆಗ್ಳಿಂದ ಗುರ್ಟತಾ ಇದ್ಯಪ, ಹೀಂಗಾರೆ ಹ್ಯಾಂಗೆ?
೨. ಒಂದ್ ಪುಟ ಕೋಪಿ ಬರುಕ್ ಎಷ್ಟೊತ್ತಾ, ಹೀಂಗೆ ಗುರ್ಟತಾ ಆಯ್ಕಂಡ್ರೆ ಇವತ್ತಿಡೀ ಅದೇ ಆತ್ತ್
ಗುಮ್ಮ ಗೋಳಿಹಣ್ಣ್ ನುಂಗ್ದ ಹಾಂಗೆ – ಅವಸರ ಅವಸರವಾಗಿ ತಿನ್ನುವುದು ( ಗೂಬೆ ಗೋಳಿಮರದ ಹಣ್ಣು ತಿನ್ನುವ ಹಾಗೆ)
೧. ನಿಂಗೆಂತ ತಡ ಆತ್ತಾ.. ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಧಾನ್ ತಿನ್ನ್ ಕಾಂಬ. ತಿನ್ನತ್ ಕಂಡ್ರೆ ಗುಮ್ಮ ಗೋಳಿ ಹಣ್ ನುಂಗ್ದಾಂಗ್ ಇತ್ತ್
ಗೆರ್ಚು = ಗೀರು ಬೀಳುವಂತೆ ಎಳೆ, ಗೀರು ಮಾಡು, ಗೆರೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಮಾಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಕುರ್ಚಿ ಎತ್ತಿಡುಕಾಗ್ದಾ ಹಂಗಾರೆ, ಆ ನಮನಿ ಗೆರ್ಚರೆ ನೆಲ ಎಂತಕಾತ್ತ್
೨. ಅಂವ ಬಿದ್ದ್ ಕೈಕಾಲ್ ಪೂರಾ ಗೆರ್ಚಿ ಹೋಯಿತ್ತ್
ಗೇಯು, ಗೇಯ್ಮೆ, ಗೆಯ್ಮಿ = ಕೆಲಸ ಮಾಡು, ಕೆಲಸ
ಬಳಕೆ :
೧. ಬೆಳ್ಗಿಂದ ಸಾಂಯ್ಕಾಲದ್‌ವರಿಗೆ ಗೇಯ್ದು, ಗೇಯ್ದ್ ಕೈಕಾಲೆಲ್ಲ ಬತ್ತಿ ಹೋಯ್ತ್
೨. ಅವ್ರ್ ಮನಿಗೆ ಹೆಣ್ ಕೊಡುದಾ. ಅಯ್ಯಬ್ಬ. ಜೀವ್ಮಾನ ಪೂರ್ತಿ ಗೇಯುದ್ರಗೆ ಹೋತ್ತ್.
೩. ಈಗೆಲ್ಲಾ ಮುಂಚಿನ ಕಣಗೆ ಗೇಯ್ಮಿ ಮಾಡುಕೆ ಜನ ಸಿಕ್ಕುದಿಲ್ಯೆ.
ಗೊಬ್ರ್ ಹೆಡ್ಗಿ – ಈ ಶಬ್ದದ ಅರ್ಥ ಗೊಬ್ಬರ ಹೊರಲು ಬಳಸುವ ಬುಟ್ಟಿ ಅಂತಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಇದನ್ನು ತುಂಬಾ, ಜಾಸ್ತಿ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ
ಬಳಕೆ –
೧ ನನ್ ಕೈಲ್ ಮಾಡಿ ಪೂರೈಸುಕೆ ಎಡಿಯ. ಒಂದ್ ಗೊಬ್ರ್ ಹೆಡ್ಗಿ ಕೆಲ್ಸ ಇತ್ತ್.
೨ ಆಡುಕ್ ಹೋರ್ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ, ಮೈ ಮಂಡಿ ಕಂಡ್ರ್ ಸಾಕಲೆ, ಒಂದ್ ಗೊಬ್ರ್ ಹೆಡ್ಗಿ ಮಣ್ಣ್ ಇತ್ತ್, ಎಂತ ಮಣ್ಣಗೇ ಬಿದ್ದ್ ಹೊಡ್ಕದ್ದಾ?
ಚರ್ಗಿ ಭರ್ತಿ = ದಂಡ ಪಿಂಡ, ಅಪ್ರಯೋಜಕ
ಬಳಕೆ:
೧. ಆ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡುಕ ಅವ್ನ್ ಕೈಯ್ಯಗೆ ಆತ್ತಾ? ಅವ ಏನಿದ್ರೂ ಚರ್ಗಿ ಭರ್ತಿಗೇ ಸೈ
ಚಡಿ = ಬಿಡುವು, ಅಂತರ, ಸಂದು
ಬಳಕೆ :
೧. ಈ ಮಳಿ ಒಂಚೂರ್ ಚಡಿ ಕೊಡ್ದೇ ಸೊರಿತಿತ್ತಲೆ. ಹೀಂಗೆ ಆರೆ ಹೊರ್ಗ್ ಹೊರ್‍ಡುದಾರೂ ಹ್ಯಾಂಗೆ?
೨. ಬಾಗ್ಲ್ ಬುಡ್ದಗೆ ಒಂದ್ ಸಣ್ಣ್ ಚಡಿ ಇತ್ತ್. ಅದ್ರಗೆ ಈ ಎರು ಎಲ್ಲಾ ಒಳ್ಗ್ ಬಂದದ್
ಚಣಿಲ = ಅಳಿಲು
ಬಳಕೆ
೧. ಮಾಯ್ನ್ ಹಣ್ಣ್ ಆಪ್ ಸುರಿಗೆ ಇಲ್ಲೆಲ್ಲ ಮಸ್ತ್ ಚಣಿಲ ಬತ್ತೊ
೨. ಮಕ್ಳೆ ಚಣಿಲಕ್ಕೆ ಎಂತಕೆ ಕಲ್ಲ್ ಹೊಡಿತಿದ್ರಿ… ಅದ್ ಬರೀ ಪಾಪದ್
ಚಪ್ಪಾಂಚೂರು= ಛಿದ್ರ, 56 ಚೂರು( ಚಪ್ಪನ್ಚೂರು)
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಗಿನ್ ಕೈಗೆ ಪುಸ್ತ್ಕಕೊಡ್ಬೆಡಿ. ಹತ್ ನಿಮ್ಷದೊಳ್ಗೆ ಹರ್ದ್ಹಾಕಿ ಚಪ್ಪಾಂಚೂರ್ ಮಾಡತ್ತ್
೨. ರಾತ್ರಿ ಜೋರ್ ಗಾಳಿ ಬಂತ್ ಹೌದಲ್ದಾ, ಜಗ್ಲಿ ಮೇಲಿದ್ದ್ ಮಡ್ಕಿ ಒಡ್ದ್ ಚಪ್ಪಾನ್ ಚೂರ್ ಆಯ್ತ್
ಚಪ್ಪಿ, ಚಪ್ಪೆ,ಚೆಪ್ಪಿ = ಸಪ್ಪೆ
(ಬಿಸಿ ತಣಿಯುವುದು ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ ಕೂಡಾ ಇದೆ)
ಬಳಕೆ –
೧. ಸಾರ್ ಸಾಪಾಯಿತ್.. ಆರೆ ಒಂಚೂರ್ ಉಪ್ಪ್ ಚಪ್ಪೆ
೨. ಎಂಥ ಮಾರಾಯ ಚಪ್ಪಿ ಇದ್ದೆ, ಹುಶಾರಿಲ್ಯಾ?
೩. ಸ್ನಾನ ಮಾಡುಕ್ ಹೋಯಿ ಕಾಂತೆ ನೀರ್ ಬರಿ ಚಪ್ಪೆ, ಒಂಚೂರು ಬಿಸಿ ಮುಟ್ಲಿಲ್ಲ
೪. ಹ್ವಾಯ್… ಚಾ ಮಾಡಿ ಇಟ್ ಎಷ್ಟ್ಹೊತ್ತಾಯ್ತ್. ಹಂಗಾರೆ ಚಪ್ಪಿ ಆಯ್ಕಿದ್ರೆಮೊದ್ಲೆ ಕುಡುಕಾಗ್ದಾ?
೫. ಮಕ್ಳೆಲ್ಲ ರಜಿಗ್ ಬಂದ್ಹೋರ್ ಮೇಲೆ ಮನಿಯೆಲ್ಲ ಬರೀ ಚಪ್ಪಿ ಚಪ್ಪಿ.
ಚಾಟುಳ/ಚಾಕ್ಟಿ ಹುಳ=ಚೇರಟೆಹುಳ
ಬಳಕೆ:
೧. ನಾಕ್ ಹುಂಡ್ ಮಳಿ ಬಿದ್ರ್ಸಾಕ್. ಗ್ವಾಡಿಮೇಲೆ, ಕಡ್ ಮಾಡಗೆ ಒಂದ್ ರಾಶಿ ಚಾಕ್ಟಿ ಹುಳ
೨. ಮಗಿನ್ ನೆಲ್ದ್ ಮೇಲ್ಹಾಕ್ಬೆಡ. ಚಾಟುಳ ಎಲ್ಲ ಹರಿತಾಇರತ್ತ್.
ಚಾಷ್ಟಿ, ಚ್ಯಾಷ್ಟಿ= ಚೇಷ್ಟೆ, ತುಂಟತನ, ಕೀಟಲೆ
ಇದು ಚೇಷ್ಟೆ ಅನ್ನುವ ಪದದ ಕುಂದಾಪುರ ರೂಪ
ಇದು ಕೈಕೋಚಿಗೆ ತೀರಾ ಹತ್ರದ್ ಶಬ್ದ. ಹೆಚ್ಚೂಕಡ್ಮಿ ಅದೇ ಅರ್ಥ ಬತ್ತ್
೧. ಮಗಿನ್ ಚಾಷ್ಟಿಯೊಳ್ಗ್ಆಯಿಲ್ಲಪ್ಪ. ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಸುಮ್ನ್ ಕೂಕಂಬ್ಕ್ ಬಿಡುದಿಲ್ಲ
೨. ನೀ ಮನಿಯಗೆ ಚಾಷ್ಟಿಮಾಡ್ದಂಗೆ ಹೋದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಚಾಷ್ಟಿ ಮಾಡ್ರೆ ಬೆನ್ನ್ ಭೇರಿಯಾತ್ತ್ ಗೊತ್ತಾಯ್ತಾ?
೩. ಶಾಲಿಗ್ ರಜಿ ಸಿಕ್ಕದ್ದೇ ಸೈ.. ಮಕ್ಳೆಲ್ಲಾ ಒಟ್ಟಾರಲ್ದಾ… ಸೈ ಬಿಡಿ.. ಇನ್ನ್ ಅವ್ರ್ ಚಾಷ್ಟಿ ತಡುಕೆಡ್ಯಾ
೪. ಮಗೂ ಸಣ್ದ್ ಅಂದ್ರ್ಯಾ… ಅಬ್ಬಾ ಅದ್ರ್ ಚ್ಯಾಷ್ಟಿಯೇ… ಬಲಾದ್ ಮಕ್ಳನ್ನಾರೂ ಸುಧಾರ್ಸಲಕ್ಕ್.. ಈ ಮಗಿನ ಸುಧಾರ್ಸುಕೆ ಎಡುದಿಲ್ಲ
ಚಾಳಿಸು , ಚಾಳ್ಸು = ಗೇಲಿ ಮಾಡು, ಹೀಯಾಳಿಸು, ಲೇವಡಿ ಮಾಡು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿದಂತೆ ಹೇಳಿ ಅಣಕಿಸು
ಚಾಳಿಸು – ಹೀಯಾಳಿಸು, ತಿರಸ್ಕರಿಸು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ :
೧. ನಾ ಶಾಲಿಗ್ ಹೋತಿಲ್ಲ, ನನ್ನ್ ಬಾಯ್ ಕೊಜ್ಲ್ ಅಂದೇಳಿ ಎಲ್ಲಾ ಚಾಳ್ಸತ್ರ್
೨. ನನ್ನ್ ಕಣ್ಣ್ ಒಡ್ಡ್ ಅಂದೇಳಿ ಚಾಳ್ಸ್ತಿಯಲ, ನಿನ್ನ್ ಬಾಯ್ ಕಂಡ್ರ್ ಸಾಲ್ದಾ.. ಹೆರ್ಮಣಿ
೩. ಮಾಷ್ಟ್ರ ಮಾಡ್ದಾಂಗೆ ಮಾಡಿ ಚಾಳ್ಸ್‌ತ್ರ್ಯಾ ಮಕ್ಕಳೇ. ಹೇಳ್ತೇ ತಡಿ ಅವ್ರ್ ಹತ್ರ
೪. ನಂಗ್ ಈ ಬಣ್ಣದ್ ಅಂಗಿ ಬ್ಯಾಡ. ಮಕ್ಳೆಲ್ಲಾ ಹುಲಿವೇಷ ಅಂತ ಚಾಳ್ಸ್‌ತೋ
ಚಿರ್ಟು(ಚಿರಿಟು) – ಮುರುಟಿಕೊಳ್ಳು, ಸುರುಟಿಕೊಳ್ಳು,ಮುದುರು ( ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ –
೧. ಬಿಸ್ಲ್ ರಾಪ್ ಜೋರಿತ್ತ್. ಒಂದ್ ನಾಕ್ ಹನಿ ಮಳಿ ಬಿದ್ದಿರಾರೂ ಆತಿದ್ದಿತ್, ಮೆಣ್ಸಿನ ಗಿಡ್ದಗೆ ಕೋಡ್ ಪೂರಾ ಚಿರ್ಟಿ
ಹೋಯಿತ್ತ್
೨. ಒಂದ್ ನಾಕ್ ಮಾತ್ ಹೆಚ್ಚ್ ಹೇಳ್ರ್ ಸಾಕ್, ಮುಖ ಚಿರ್ಟ್ಸಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡಾಯ್ತ್
೩. ಮಾಯ್ನ್‌ಮಿಡಿ ಉಪ್ಪಿಗ್ ಹಾಕದ್ದ್ ಉಪ್ಪಿನ್‌ಕಾಯ್ ಮಾಡ್ವ ಅಂದೇಳಿ ತೆಗ್ದ್ರೆ ಸಮಾ ಚಿರ್ಟಲೇ ಇಲ್ಲಪ್ಪ, ಉಪ್ಪ್ ಹಾಕದ್ದ್
ಸಾಕಾಯ್ಲಿಲ್ಯೋ ಏನೋ
ಚೊಣ್ಕಿ = ತೊಣಚಿ, ಮೈಗೆ ತಾಗಿದ್ರೆ ತುರಿಕೆ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು ಜಾತಿಯ ಗಿಡ.
ಬಳಕೆ:
೧. ಎಂತಕೆ ಒಳ್ಳೇ ಚೊಣ್ಕಿ ತಾಗ್ದರ್ ಕಣಗ್ ಆಡ್ತೆ
ಚೊರ್ಚುದ್ = ತಳದಲ್ಲಿ ಇರುವುದನ್ನು ಸಹಬ್ದವಾಗಿ ತೆಗೆಯು
ಬಳಕೆ:
೧. ನಿಂಗ್ಯಾವ್ ನಮ್ನಿ ಉದಾಶಿನ ಮರಯ. ಹರಿಯಗೆ ನೀರ್ ಇಲ್ಲ, ಒಂದ್ ನಾಕ್ ಕೊಡ್ಪಾನ ನೀರ್ ಹಾಕ್ ಅಂದ್ರೆ, ಅದ್ರಗೆ ಚೊರ್ಚ್ಕಂಡ್ ಮಿಂದ್ಕಂಡ್ ಬಂದ್ಯಾ? ಚೊರ್ಚಿ ಚೊರ್ಚಿ ಹರಿ ಒಟ್ಟಿ ಬೀಳತ್ ಕಾಣ್
ಚೊರೆ ಅಂಡೆ( ಚೊರಿ ಅಂಡಿ) – ತಲೆ ತಿನ್ನುವವನು
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ ದೊಡ್ ಚೊರಿ ಅಂಡಿ ಮರಾಯ. ಹೇಳಿದ್ದನ್ನೇ ಹೇಳಿ ಜೀವ ತಿಂತ
೨. ನೀನ್ ಎಷ್ಟ್ ಚೊರಿ ಮಾಡ್ರೂ ಅಷ್ಟೇ, ನಾ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ ಅಂದ್ರ್ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ
ಚಂಯ ಚಂಯ ಅಂಬುದು = ರಗಳೆಯಾಗುವಂತೆ ಮಾತಾಡು, ಅರ್ಥಹೀನ ಬಡಬಡಿಕೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ಮಾತಾಡುಕೆ ಯಾರದ್ದಾರೂ ಕೆಮಿ ಸಿಕ್ರ್ ಸಾಕ್, ಚಂಯ ಚಂಯ ಅಂತಾ ಕೂಕಂಬ್ದ್. ಎಂತ ಹೇಳ್ಕ್ ಎಂತ ಹೇಳುಕಾಗ ಅಂತೇಳಿ ಗೋಚರವೇ ಇಲ್ಲ.
೨. ಎಂತಾ ಮರಾಯ ಚಂಯ ಚಂಯ ಅಂತೆ. ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಸುಮ್ನ್ ಕೂಕಂಬ್ಕಾಗ್ದಾ
ಜಪ್, ಜಪ್ಪು, ಜಪ್ಪುದ್ = ಹೊಡೆ, ಬಲವಾಗಿ ಕುಟ್ಟು, ಬಡಿಯುವುದು, ಚಚ್ಚುವುದು
ಬಳಕೆ :
೧. ಅಧಿಕ ಪ್ರಸಂಗ ಮಾತಾಡ್ರೆ ಬಾಯ್ ಮೇಲ್ ಎರ್ಡ್ ಜಪ್ತೆ ಕಾಣ್
೨. ಅದೆಂತಕೆ ಮಗಿಗೆ ಆ ನಮನಿ ಜಪ್ತಿದ್ರಿ, ನಿಮ್ಗ್ ಸಿಟ್ಟ್ ಬಂದ್ರೆ ಅದನ್ನ್ ಸಣ್ಣ್ ಮಗಿನ್ ಮೇಲೆ ತೋರ್ಸುದಾ?
೩. ಒಳ್ಳೆ ಬಿಸ್ಲ್ ಇದ್ದಿತ್. ಇವತ್ ಹಾಸ್ಗಿ ಬಿಸ್ಲಿಗ್ ಹಾಕಿ ಜಪ್ಪಿರಾರು ಆತಿತ್ತ್
೪.ಈಗೀಗ ಕೆಯ್(ತೆನೆ ಸಹಿತ ಬತ್ತದ ಹುಲ್ಲು) ಜಪ್ಪುಕೆ ಜನ್ವೇ ಸಿಕ್ಕುದಿಲ್ಲ
೫. ಆ ನಮನಿ ಜಪ್ಪಿ ಒಗ್ದ್ರೆ, ಬಟ್ಟಿ ಎಂತಕಾತ್ತ್
೬. ನೀ ನನ್ ಸುದ್ದಿಗ್ ಬಂದ್ರೆ ಸಮಾ ಎರ್ಡ್ ಜಪ್ತೆ ಕಾಣ್
ಜಬ್, ಜಬ್ಬು = ತೀರಾ ಹಳೆಯದಾದ, ಜೀರ್ಣಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ
ಇದೇ ರೀತಿ
ಜಬ್ಬ = ಮುದುಕ; ಜಬ್ಬಿ = ಮುದುಕಿ
ಬಳಕೆ :
೧. ಆ ಹಳೆ ಜಬ್ ಅಂಗಿ ಹಾಯ್ಕಣ್‌ದಿದ್ರೆ ಬೇರೆ ಒಳ್ಳೆ ಅಂಗಿ ಹಾಯ್ಕಂಬ್‌ಕಾಗ್ದಾ?
೨. ಈ ನೋಟ್ ಪೂರಾ ಜಬ್ ಆಯಿತ್. ಯಾರೂ ತಕಂತಿಲ್ಲೆ. ಬೇರೆ ಕೊಡಿ
ಜಾಪ್ = ಚಾಪು
(ಇದು ಮೂಲತಃ ಮದ್ದಲೆ ಅಥವಾ ತಬಲ ಬಾರಿಸುವ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಗತ್ತನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪದ. ಆದರೆ ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹುಸಿ ಜಂಬ, ಬಿಂಕ, ಗತ್ತು, ಒಣ ಪ್ರತಿಷ್ಟೆ ತೋರಿಸುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಹೊಸ ಅಂಗಿ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ಬಂದಿದೆ ಅಂದೇಳಿ ಜಾಪ್ ಮಾಡುದ್ ಕಾಣ್. ಮಾತಡ್ಸರೆ ಸತೇ ಮಾತಾಡುದಿಲ್ಲ
೨.ನಿನ್ನ್ ಜಾಪೆಲ್ಲ ಇದ್ರೆ ಮನ್ಯಗ್ ಇಟ್ಕೋ.. ನನ್ನತ್ರ ಅದೆಲ್ಲ ನೆಡುದಿಲ್ಲ ಅಕಾ
ಜೀವ್ ತೆಕ್ಕಂಬ್ದ್ – ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡ್ಕಂಬ್ದ್
ಬಳಕೆ –
೧. ಈ ಮಕ್ಳಿಗೆಲ್ಲ ಭಾಷಿ ಇತ್ತಾ ಮಾರಾಯ್ರೆ… ಪರಿಕ್ಷೆಯಗೆ ಕಡ್ಮಿ ಮಾರ್ಕ್ ಬಂತ್ ಅಂದೆಳಿ ಜೀವ್ ತೆಕ್ಕಂತ್ವಲೇ
೨. ಆ ಮನ್ಯಗೆ ಕಳ್ದ್ ವರ್ಷ ಯಾರೋ ಜೀವ್ ತೆಕ್ಕಂಡಿರ್, ಅದ್ಕೆ ಬಾಡ್ಗಿ ಕಡ್ಮಿ ಇಟ್ರೂ ಯಾರೂ ಬತ್ತಿಲ್ಲ
ಜೀವ್ ಬಿಡ್ತ – ಈ ಶಬ್ದ ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡದ್ದ್ ಮಾತ್ರ ಅಂತ ಹೇಳುಕಾತಿಲ್ಲ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬದಿಯಗ್ ಸತೆ ಇದೆ ನಮನಿ ಶಬ್ದ ಕೆಲವ ಇತ್ತ್. ಇದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥ ಹೇಳುದಾರೆ ಪಂಚಪ್ರಾಣ ಅಂಬುದ್ ಸರಿ ಆತ್ತಾ ಕಾಣತ್ತ್
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವನಿಗೆ ಮಾಯ್ನಣ್ಣ್ ಅಂದ್ರ್ ಸೈ… ಜೀವ್ ಬಿಡ್ತ ( ಬೇಕಿದ್ರೆ ನಿಮ್ಮ್ ನಿಮ್ಮ್ ಅನ್ಕೂಲಕ್ಕೆ ಮಾಯ್ ಹೆಣ್ಣ್ ಅಂದೆಳಿ ಬೇಕಾರ್ ಓದ್ಕಂಬುಕೆ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ)
೨. ಅವ್ಳ್ ಮಕ್ಳ್ ಅಂದ್ರೆ ಸಾಕ್, ಜೀವ್ ಬಿಡತ್ಲ್
ಜಂಬ್, ಜಂಬು = ಕೆಟ್ಟ ವಾಸನೆ
ಬಳಕೆ:
೧. ಎಲಿಯೋ (ಹೆಗ್ಳ-ಹೆಗ್ಗಣ) ಎಂಥಾದೋ ಸತ್ತ್ ಹೋಯಿತಾ ಕಾಣತ್. ಆ ಬದಿಗ್ ಹೋಪು ಕೆಡ್ಯ..ಜಂಬ್ ಬತ್ತಾ ಇತ್ತ್
ತಕಂಡ್ ಹೋತ್ತಾ = ಇದಕ್ಕೆ ಹೀಗೇ ಅಂತ ಅರ್ಥ ಹೇಳಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲವಾದರೂ ಪ್ರಾಣ ಹೋಗುತ್ತಾ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ ಸುಮಾರಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ಬಸ್ ಹತ್ತುವ ಅಂದೇಳ್ರೆ ಅಯ್ಯಬ್ಬಾ ಈ ಜನ ಎಲ್ಲಾ ನುರುದೇ… ಹಂಗಾರ್ ಬಸ್ ನಿಲ್ಲುದಿಲ್ಲ್ಯಾ.. ಇವ್ರಿಗೆಲ ಏನ್ ತಕಂಡ್ ಹೋತ್ತಾ?
೨. ಒಂದ್ ಮಾತಾಡ್ಕಾಯ್ದಿಲ್ಲ… ಆ ನಮನಿ ಬೊಬ್ಬಿ ಹೊಡಿತ್ಯಲ.. ನಿಂಗೇನ್ ತಕಂಡ್ ಹೋತ್ತಾ?
೩. ಈ ಮಳ್ಯಗೆ ತಿರ್ಗುಕ್ ಹೊರ್ಟಿರ್ಯಲೆ ಎಂತಾ ನಿಮ್ಮನ್ ತಕಂಡ್ ಹೋತ್ತಾ?
ತಳಿಕಂಡಿ – ಕಿಟಕಿ
ಬಳಕೆ:
೧. ತಳಿಕಂಡಿ ಬಾಗ್ಲ್ ಹಾಕ್ ಮಗಾ… ನುಸಿ ಪೂರಾ ಒಳ್ಗ್ ಬತ್ತ್
೨. ಎಂತ ಕೊಡಿ ಹುಡ್ಕ್ ತಿದ್ರ್ಯಾ, ಅಲಿ ತಳಿಕಂಡಿ ಹತ್ರ ಇತ್ತ್
ತಾಪತ್ರ, ತಾಪತ್ರ್ಯ – ತಾಪತ್ರಯ ( ಆದಿದೈವಿಕ, ಆದಿಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಎಂಬ ೩ ಬಗೆಯ ಕಷ್ಟಗಳು), ತೊಂದರೆ
೧. ಈ ಸರ್ತಿ ಮಳಿಯೊಂದ್ ಕೈಕೊಟ್ ಬ್ಯಾಸಾಯ ಮಾಡುವರಿಗೆ ಭಾರಿ ತಾಪತ್ರ ಮರಾಯ್ರೆ
೨. ಸ್ವಲ್ಪ ತಾಪತ್ರ ಇದ್ದಿತ್ತ್. ಅದ್ಕೆ ದುಡ್ಡ್ ಕೊಡುದ್ ಒಂದ್ ನಾಲ್ಕ್ ದಿನ ತಡ ಆತ್ತ್ ಅಕಾ?
೩. ಸೌದಿ ಪೂರಾ ಚಂಡಿ ಆಯಿ ಒಂದ್ ಬೆಂಕಿ ಹಿಡ್ಸ್‌ಕಿದ್ರೆ ತಾಪತ್ರ್ಯ ಕಂಡ್ರ್ ಬ್ಯಾಡ
ತಾಳ್ಳ್ = ಪಲ್ಯ
ಬಳಕೆ –
೧. ಇವತ್ತ್ ತೊಂಡೆಕಾಯಿ ತಾಳ್ಳ್ ಯಾರ್ ಮಾಡದ್? ಭಾರಿ ಲಾಯ್ಕ್ ಆಯ್ತ್
ತಾಳ್ = ಬಾಗಿಲ ಚಿಲಕ, ಅಗುಳಿ
ಬಳಕೆ –
೧. ಈ ಮಳ್ಗಾಲ್ದಗೆ ಬಾಗ್ಲ್ ನೀರ್ ಕುಡ್ದ್, ತಾಳ್ ಹಾಕುಕೆ ಭಾರಿ ರಗ್ಳಿ
೨. ಮಕ್ಳೇ ಮಲ್ಕಣ್ಕಿದ್ರೆ ಮುಂಚೆ ಒಂದ್ಸಲ್ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗ್ಲ್ ತಾಳ್ ಹಾಕಿತಾ ಕಾಣಿ
ತಾಳ್ಸು= ಬೀಳಿಸು
(ತಾಳಿದವನು ಬಾಳಿಯಾನು ಅಂದೇಳಿ ಒಂದ್ ಗಾದಿ ಮಾತ್ ಇತ್ತಲ್ದಾ. ಅದನ್ನ ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡದ ಅರ್ಥದಗೆ (ತಾಳು=ಬೀಳು) ಕಂಡ್ರೆ -ತಾಳಿದವನು ಹೇಗೆ ಬಾಳಿಯಾನು ಅಂತ ಕೇಣ್ಕಾತ್ತ್ ಕಾಣಿ J)
ಬಳಕೆ:
೧.ಮಾಯ್ನ್ ಕಣ್ಣ್ ಕೈಗ್ ನೀಕುದಿಲ್ಲ. ಒಂದ್ ಅಡ್ಡ್-ಬಡ್ತಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿರೆ ಒಂದ್ ನಾಲ್ಕ್ ಹಣ್ಣ್ ಒಂದೇ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ತಾಳ್ಸುಕಾತಿತ್ತ್
೨.ಗ್ವಾಯ್ ಹಣ್ಣ್ ತಾಳ್ಸುಕಂದೇಳಿ ಕಲ್ಲ್ ಹೊಡಿಬೇಡಿ ಮಕ್ಳೇ.. ಮಿಜ್ರ್ ಪೂರಾ ಉದ್ರಿ ಹೋತ್ತ್… ಬೇಕಾರೆ ಕೊಕ್ಕಿ ತಂದ್ಕಂದ್ ಕೊಯ್ಕಣಿ
ತಿಪ್ಪ್/ ತಿಪ್ಪು = ಕೈಯಲ್ಲಿಹಿಡಿದು ಸುರುಳಿ ಮಾಡು, ತಿರುಗಿಸು
ಬಳಕೆ :
೧. ಪಾಠ ಓದ್ ಅಂದ್ರೆ ಆಡುಕ್ ಹೋಯಿದ್ಯಾ? ನಿನ್ ಕೆಮಿ ತಿಪ್ಪಿ ಹದ ಮಾಡ್ರ್ ಮಾತ್ರ ಸಮಾ ಆತ್ತ್ ಕಾಂತ್.
೨. ಅವ್ನಿಗೆ ಕಾಗ್ದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಇದ್ರ್ ಸಾಕ್. ಅದನ್ನ್ ತಿಪ್ಪಿ ತಿಪ್ಪಿ ಮುದ್ದಿ ಮಾಡುದ್ ಒಂದೇ ಕೆಲ್ಸ.
ತಿಂಬುದು = ತಿನ್ನುವುದು
ತಿಂಬುಕೆ = ತಿನ್ನಲಿಕ್ಕೆ
ತಿನ್ಕ್ = ತಿನ್ನಬೇಕು
ಬಳಕೆ :
೧. ಜೋರ್ ಹಸು (ಹಸಿವೆ) ಆತಾ ಅತ್ತ್. ತಿಂಬುಕೆ ಎಂತಾರು ಇದ್ರೆ ಕೊಡ್
೨. ಈ ದುಡ್ ಹಬ್ದಗೆ ಐಸ್‌ಕ್ರೀಂ ತಿಂಬುಕೆ ಅಂದೇಳಿ ಇಟ್ಕಂಡದ್
೩. ಹಲ್ಸಿನ್ ಹಣ್ ತಿನ್ಕ್ ಅಂದೇಳಿ ಜೋರ್ ಆಸಿ ಆತಿತ್ತ್
ತೆವಡ್ಕೋ, ತೆವಡಸ್ಕೋ= ಒಂದು ಬೈಗುಳದ ಪದ. ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಬಿದ್ದುಕೋ
ಬಳಕೆ :
೧. ಮಾತಿನ್ ಮಧ್ಯ ನಿನ್ನನ್ ಕರ್ದರ್ ಯಾರ್. ಒಂದ್ ಬದ್ಯಗೆ ತೆವಡ್ಕೋ ಕಾಂಬ
೨. ಎಲ್ಲಿಗ್ ಹೊರಟ್ರೂ ಈ ಮಕ್ಕಳದ್ ಒಂದೆ ರಾಗ. ನಾನೂ ಬತ್ತೆ ಅಂದೇಳಿ. ಎಲ್ಲಾ ಒಳ್ಗೆ ತೆವಡ್ಸ್ಕಣಿ ಕಾಂಬ
ತೊಡಮಿ/ತೊಡಮೆ = ದನ-ಕರುಗಳು ಒಳಗೆ ಅಡ್ಡ ಬರದಂತೆ ಬೇಲಿಗೆ ಅಳವಡಿಸುವ ಬಿದಿರು ಅಥವಾ ಬೊಂಬಿನ ಚೌಕಟ್ಟು
(ನಂಬದೀಲ್ ಅಡ್ಕಿ ದಬ್ಬಿದೂ ಮಾಡ್ತ್ರ್ ಕೆಲವ್ ಸರ್ತಿ)
ಬಳಕೆ:
೧. ನೀ ಆಡುಕ್ ಹೋಪುದಾರೆ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ. ತೊಡ್ಮಿ ಹಾಕಿ ಹೋಗ್. ಇಲ್ದಿರೆ ಗಂಟಿ ಪೂರಾ ಒಳ್ಗ್ ಬತ್ತೊ
ತೊಡು = ತಿನ್ನಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ, ಹಸಿವೆ ಆದಂತೆ ಅನ್ನಿಸೋದು, ಬಾಯಿ ಚಪಲ
ಬಳಕೆ :
೧. ಈ ಮಳಿ ಬಪ್ಪ್ ಸಮಿಗೆ ತೊಡು ಜಾಸ್ತಿ. ಎರ್ಡ್ ಹಪ್ಳ ಸುಟ್ಟಾರು ತಿನ್ಲಕ್ಕಿದ್ದಿತ್
೨. ಮಕ್ಳ್ ಶಾಲಿಯಿಂದ್ ಬಂದರೇ ತೊಡು ಆತ್ತ್ ಅಂತೋ ಈಗ. ಎಂತಾರೂ ಮಾಡಿಡ್ಕ್
ದರ್ಶಿನ= ಮೈಮೇಲೆ ದೇವ-ದೈವಗಳ ಆವಾಹನೆಯಾಗುವುದು
ಇದಕ್ಕೆ ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡದಗೆ “ಮೈಮೇಲ್ ಬಪ್ಪುದ್” ಅಂತ್ ಸತೇ ಹೇಳ್ತ್ರ್.
( ಏನಾದರೂ ತೊಂದರೆ ತಾಪತ್ರಯಗಳು ಬಂದಾಗ, ಪಾತ್ರಿ ಅಂತ ಕರೆಯಲ್ಪುಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮೈಮೇಲೆ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿ ತಮ್ಮ ತೊಂದರೆ, ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ದೇವರ ಮುಂದೆ ನಿವೇದಿಸಿಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರ,ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿಧಿ-ವಿಧಾನ. ಇಲ್ಲಿ ಯಾವ ದೇವರು ಅಥವಾ ದೈವದ ಆವಾಹನೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೋ ಆ ದೇವರು-ಯಾ-ದೈವವೇ ಪಾತ್ರಿಯ ಬಾಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನುಡಿಯನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವುದು ನಂಬಿಕೆ.ಇದರ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಾನಿಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಅವರವರ ಭಾವ-ಭಕುತಿಗೆ ಬಿಟ್ಟ ವಿಚಾರ. ಆದರೆ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ದುಃಖ ಇರುವವರಿಗೆ, ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕಷ್ಟ-ಕೋಟಲೆಗಳನ್ನು ದೇವರ ಮುಂದೆ ನಿವೇದಿಸಿಕೊಂಡು ಮನಸ್ಸುಹಗರಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಸಮಾಧಾನ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರವಾಗುತ್ತದೋ ಇಲ್ಲವೋ ಅನ್ನುವುದನು ಒತ್ತಟ್ಟಿಗಿಟ್ಟು ನೋಡಿದರೂ… ಕುಸಿದು ಹೋದ ಭರವಸೆ ಮರಳಿಸಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಸಮಾಧಾನವು ಅವರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಹುಮ್ಮಸ್ಸು ತುಂಬುತ್ತದನ್ನುವುದಂತೂ ಹದಿನಾರಾಣೆ ನಿಜ!! ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಕೌನ್ಸಿಲಿಂಗ್ ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಶಬ್ದ ಬಳಸುತ್ತೆವೆ…. ಕೌನ್ಸಿಲಿಂಗಿನ ಎಂತಾ ಸರಳ-ಸುಲಭ ಗ್ರಾಮ್ಯ ರೂಪ ನೋಡಿ ಈ ದರ್ಶಿನ. ನಾವೂ ಮೂಢ ಅಂತ ಲೇವಡಿ ಮಾಡುವ ನಂಬಿಕೆಗಳಲ್ಲೂ ಎಂತಾ ತಿರುಳಿರುತ್ತೆ ನೋಡಿ. ನಾವು ಬರೀ ಸಿಪ್ಪೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಒಣಗಿದೆ ಅಂತ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದು ಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಸಿಪ್ಪಿ ಬಿಡಿಸಿ ನೋಡಿದರೆ ಸಿಹಿಯಾದ ರಸಭರಿತ ತಿರುಳಿರಬಹುದಲ್ಲವೇ? ಇದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಸಿಪ್ಪೆ ಸುಲಿದರೆ ತಾನೆ ಗೊತ್ತಾಗೋದು.. ಇರಲಿ, ನನ್ನ ಪುರಾಣವೇ ಉದ್ದವಾಯ್ತು
ಅಂದ ಹಾಗೆ.. ಈ ಶಬ್ದವನ್ನು ಅತಿಯಾದ ಕೋಪದಿಂದ ತರತರ ನಡುಗುವವರನ್ನು ಲೇವಡಿ ಮಾಡಲು ಸಹಾ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಗಿಗೆ ಏಗ್ಳಿಕ್ ಕಂಡ್ರೂ ಹುಷಾರಿಪ್ಪುದಿಲ್ಲ. ಒಂದ್ ದರ್ಶಿನ ಮಾಡಿಯಾರೂ ಕೇಣ್ಲಕ್ಕಿತ್ತ್
೨.ಸಿಟ್ಟ್ ಬಂದ್ರ್ ಸಾಕ್… ಮೈಮೇಲ್ ದರ್ಶಿನ ಬಂದರ್ ಕಣಗ್ ಆಡ್ತ
ದರ್ಲಿ –ತರಗೆಲೆ
ಬಳಕೆ –
೧ ಇದ್ಯಾವ್ ನಮನಿ ಗಾಳಿಯಪ್ಪ, ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಷ್ಟೇ ದರ್ಲಿ ಗುಡ್ಸದ್ದ್, ಈಗ ಇನ್ನೊಂದ್ಸಲಿ ಗುಡ್ಸಕಾಯ್ತ್
ದಾನಿ ಸೊಳಿ ಅಂತಾ ಇಪ್ಪುದ್ – ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬಾರದ ಮಾತಾಡುತ್ತ ಇರು, ಒಣಹರಟೆ ಮಾಡು
(ದಾನಿ – ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಬೀಜ ; ಸೊಳೆ – ತೊಳೆ )
(ಈ ತರದ್ ಒಂದ್ ನುಡಿಕಟ್ಟ್ ಇತ್ತ್. ನಂಗ್ ಗೊತ್ತಿದ್ದ ಹಾಂಗೆ ಇದ್ರ ಅರ್ಥ ‘ಅಪ್ರಯೋಜಕ ಮಾತಾಡು, ಸುಮ್ಮನೆ ಏನಾದ್ರೂ ಪಟ್ಟಾಂಗ ಹೊಡೆಯೋದು’ ಅಂದೇಳಿ. ಇದ್ ಅಲ್ದೇ ಬೇರೆ ಅರ್ಥ ಗೊತ್ತಿದ್ರ್ ಹೇಳಿ)
ಬಳಕೆ –
೧. ಬೆಳ್ಗಿಂದ ಸಾಂಯ್ಕಾಲದ್‌ವರಿಗೆ ಬಂದರ್ ಹೋದರ್ ಹತ್ರ ಎಲ್ಲಾ ದಾನಿ ಸೊಳಿ ಅಂತಾ ಕೂಕಂಬ್ ಪಾಲ್(ಬದ್ಲ್) ಎಂತಾರೂ ಬೇರೆ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡ್ಲಕ್ಕಲ್ದಾ?
ದಾವ್ = ದಾಹ, ಬಾಯಾರಿಕೆ
ಬಳಕೆ :
೧. ಜೋರ್ ದಾವ್ ಆತಾ ಇತ್ತ್. ಒಂಚೂರ್ ಬೆಲ್ಲ ನೀರ್ ಕೊಡ್ ಕಾಂಬಾ
೨. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ದ್ವಾಸಿ ತಿಂದದ್ದಕ್ಕೋ ಏನೋ..ಜೋರ್ ದಾವ್ ಆತಾ ಇತ್ತಪ್ಪ
ದಿಗಡ್‌ದಿಮ್ಮಿ / ದಿಗಡುದಿಮ್ಮಿ = ಸೊಕ್ಕಿನವಳು , ಯಾರ ಅಂಕೆಗೂ ಸಿಗದವಳು,
ಬಳಕೆ :
೧. ಅವ್ಳಿಗೆ ಸಲ್ಗಿ ಕೊಟ್ಟದ್ ಜಾಸ್ತಿ ಆಯ್ತ್. ಈಗ ಒಳ್ಳೆ ದಿಗಡ್‌ದಿಮ್ಮಿ ಕಣಗೆ ತಿರ್ಗುದ್ ಕಾಂಬ್ರ್ಯೆಲಾ..
೨. ಆ ದಿಗಡ್‌ದಿಮ್ಮಿ ಬಾಯಿಗ್ ಕೋಲ್ ಹೆಟ್ಟುದ್ ಬ್ಯಾಡ ಮರಾಯ. ಎಂತಾರು ಹೆಳ್ರ್ ಜಗ್ಳಕ್ಕೇ ಬತ್ತ್ಲ್
೩. ಒಳ್ಳೆ ದಿಗಡ್‌ದಿಮ್ಮಿ ಕಣಗೆ ಹುಡಗ್ರೊಟ್ಟಿಗೆ ಆಡತ್ ಕಾಣ್
ದೊಡ್ ಸಂಗ್ತಿ = ದೊಡ್ಡ ಮನುಷ್ಯ, ದೊಡ್ಡ ಜನ
ಬಳಕೆ :
೧. ಮೊನ್ನೆ ದಾರಿ ಮೇಲ್ ಸಿಕ್ರೂ ಮಾತಡ್ಸ್‌ದೇ ಹೋದ್ಯಲಾ..ಹಂಗಾರ್ ಅಷ್ಟ್ ದೊಡ್ ಸಂಗ್ತಿ ಆಯಿ ಹೋದ್ಯಾ ಮಾರಾಯ?
೨. ಅವ್ರಿಗೇನ್ ಮರ್ರೆ..ದೊಡ್ ಸಂಗ್ತಿ.. ಮೂರಲ್ಲ ನಾಕ್ ಕಾರ್ ಬೇಕಾರು ಇಟ್ಕಣ್ಲಕ್
ಧಾತ್ ತಪ್ಪು = ಎಚ್ಚರ ತಪ್ಪು, ಪ್ರಜ್ಞೆ ತಪ್ಪು
(ಧಾತು ಅನ್ನುವ ಪದ ಶಬ್ದಕೋಶದಲ್ಲಿ ಇದೆಯಾದರೂ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ನಮ್ಮ ಕುಂದಾಪ್ರ ಬದಿ ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇಲ್ಲ ಅಂತ ನನ್ನ ಭಾವನೆ)
ಬಳಕೆ
೧. ಅವ್ರ್ ಮೊನ್ನೆ ಕಾಂತ ಕಾಂತ ತಲಿ ತಿರ್ಗಿ ಬಿದ್ದ್, ಧಾತ್ ತಪ್ಪಿ ಹೋದ್ದಲ್ದೇ
೨.ಅಂವ ನಿದ್ರಿ ಹೊಡುದ್ ಅಂದ್ರೆ…ಮಲ್ಕಂಡನಿಗೆ ಇತ್ತಿನ್ ಧಾತ್ ಇಲ್ಲ.
ನಿವಾಳ್ಸು = ಒಂದು ಬೈಗುಳದ ಪದ. ಇಲ್ಲಿಂದ ತೊಲಗು ಅನ್ನೋ ಅರ್ಥ
ಬಳಕೆ :
೧. ನಂಗ್ ಸಿಟ್ಟ್ ಬಂದ್ ಮತ್ತೆಂತಾರೂ ಹೇಳೂ ಮೊದ್ಲ್ ನೀ ಇಲ್ಲಿಂದ ನಿವಾಳ್ಸ್
೨. ನಿಂಗೆ ಇಲ್ಲ್ ಇಪ್ಪುಕಾಗ್ದಿದ್ರೆ ಯಾರದ್ದೇನ್ ಒತ್ತನ್ಕಿ ಇಲ್ಲ. ನಿವಾಳ್ಸ್ ಇಲ್ಲಿಂದ
ನೆಗ್ / ನೆಗ್ಗು = ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತು , ಎತ್ತು
ಬಳಕೆ :
೧. ಈ ಚೀಲ ಸಮಾ ಬಾದಿ ಇತ್ತ್. ಒಂಚೂರ್ ನೆಗ್ಗಿ ತಲಿ ಮೇಲ್ ಇಡ್‌ತ್ರ್ಯಾ?
೨. ಮಗಾ, ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಕೆಸ್ರ್ ಇತ್ತ್. ಬಪ್ಪತಿಗೆ ಅಂಗಿ ಒಂಚೂರ್ ನೆಗ್ಕಂಡ್ ಬಾ. ಇಲ್ದೀರ್ ಅಂಗಿ ಪೂರಾ ಕೆಸ್ರ್ ಆಪ್ಕಿತ್ತ್.
ನೆಗಾಡು = ನಗುವುದು
ಬಳಕೆ :
೧. ನೆಗಾಡುಕೆ ಈ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಒಂದ್ ವಿಷಯ ಬೇಕಂದೇಳಿ ಇಲ್ಲ.
೨. ಹಾಸಿಗಾರನ್ ಮಾತ್ ಕೇಂಡ್ ನೆಗಾಡಿ ನೆಗಾಡಿ ಸಾಕಾಯ್ತ್
ನರ್ಕುದ್ = ನರಳುವುದು
ನರಕು – ನರಳು, ಮುಲುಕು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ:
೧. ಪಾಪ ಅವ್ನ್ ಅವಸ್ಥಿ ಕಾಂಬ್ಕೆಡಿಯ, ಮಲ್ಕಂಡಲ್ಲೇ ಸೈ. ರಾತ್ರಿಡೀ ನರ್ಕತಾ ಇರ್ತ
೨. ಅಂವಂದೆಲ್ಲ ಬರೀ ನಾಟ್ಕ. ಹಗೂರ ಮೈ ಮುಟ್ದಾಂಗ್ ಮಾಡದ್ದ್ ಅಷ್ಟೇ, ಭಾರಿ ನೋವಾದರ್ ಕಣಗೆ ನರ್ಕತಾ ಇದ್ದ ಕಾಣ್
ನೇಲ್ಸು = ಜೋತಾಡು, ತೂಗುಹಾಕು, ನೇತಾಡಿಸು, ಜೋತು ಬೀಳು
ನೇಲು(ೞು)- ನೇತು ಹಾಕು, ತೂಗುಹಾಕು, ತೂಗುಬೀಳು, ಜೋತುಬೀಳು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
೧. ಮಳ್ಗಾಲ ಶುರುವಾರ್ ಸಾಕ್, ಬಟ್ಟಿ ಒಣ್ಸುದೆ ಒಂದ್ ದೊಡ್ಡ್ ರಾಮಾಯ್ಣ. ಮನ್ಯಗೆ ಎಲ್ಲ್ ಕಂಡ್ರೂ ವಸ್ತ್ರ ನೇಲ್ತಾ ಇರತ್ತ್
೨. ಸಿದ್ದಾಪ್ರ ಸಂತಿ ದಿನ ಬಸ್ಸ್ ಹತ್ತುಕೆಡ್ವಾ? ಯಾವ್ ಬಸ್ಸ್ ಕಂಡ್ರೂ ಬಾಗ್ಲಗೆ ಹತ್ತಿಪ್ಪತ್ ಜನ ನೇಲ್ತಾ ಇರ್ತ್ರ್
೩. ನಿಂಗ್ ಒಂದ್ಸಾರಿ ಹೇಳ್ರ್ ಅರ್ಥ ಆತಿಲ್ಯಾ, ನಾ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತ್ ಅದನ್ನೇ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ನೇಲ್ತಾ ಆಯ್ಕಂಬೆಡ
ಪಕ್ತಾ, ಫಕ್ತಾ – ಬರೀ, ಯಾವಾಗ್ಲೂ
(ಇದ್ ಬಂದದ್ ಮರಾಠಿ ಮೂಲದಿಂದ. ಮೂಲ ಶಬ್ದ ‘ಫಕ್ತ್’.)
ಬಳಕೆ –
೧. ಅವ್ನಿಗೆ ಪಕ್ತಾ ಆಡು ಗಿರ ಬಿಟ್ರೆ ಮತ್ತೆಂತ ಇಲ್ಲ( ಏಗ್ಳಿಕೆ ಕಂಡರೂ ಅಂತ ಬೇಕಾರ್ ಅರ್ಥ ಮಡ್ಕಂಬ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ)
೨. ಅವ ಇತ್ತಿತ್ಲಾಯಿ ಪಕ್ತಾ ಸುಳ್ಳ್ ಹೇಳುಕ್ ಕಲ್ತಿದ
ಪಡಾವ್ = ಪ್ರಯೋಜನ, ಲಾಭ
ಬಳಕೆ :
೧. ಅವ್ರ್ ಹಾಂಗೆಲ್ಲ್ ಈ ಬದಿಗ್ ಬಪ್ಪರಲ್ಲಪ್ಪ. ಏನಾರೂ ಪಡಾವ್ ಇದ್ರ್ ಮಾತ್ರ ಬತ್ರ್.
೨. ನಾವ್ ಸುಮ್ನೆ ಒದ್ಕಂಡದ್ದೇ ಬಂತ್, ಪಡಾವ್ ಆದ್ದ್ ಯಾರಿಗೋ
ಪತ್ತಿ = ಆಹಾರ
ಇದು ಬಹುಶಃ ಪಥ್ಯ ಶಬ್ದದಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದು. ಪಥ್ಯ ಅಂದರೆ ನಿತ್ಯಗಟ್ಟಳೆಯ ಆಹಾರ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ ಕೂಡಾ ಇದೆ
ಬಳಕೆ
೧. ಎಂತಾ ಸಪೂರ ಆಯಿದೆ ಮರಾಯಾ? ಸಮ ಪತ್ತಿ ತಿಂತಿಲ್ಯಾ?
ಪಿರ್ಕಿ = ತಲೆ ಸರಿಯಿಲ್ಲದವನು(ಳು), ಅರೆ ಮರುಳ(ಳಿ)
(ಇನ್ನೊಂದ್ ಶಬ್ದ ಅಂಡೆಪಿರ್ಕಿ ಅಂತ. ನಂಗ್ ಈ ಅಂಡೆ ವಿಶೇಷಣ ಎಂತಕೆ ಹೇಳ್ತ್ರ್ ಅಂತ್ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅರ್ಥ ಯಾರಿಗಾದ್ರು ಗೊತ್ತಿದ್ರೆ ಹೇಳಿ)
ಬಳಕೆ :
೧. ಅಂವ ದೊಡ್ ಪಿರ್ಕಿ ಮರಾಯ. ಅವ್ನತ್ರ ಮಾತಾಡುಕೆ ಹೋಗ್ಬೇಡ.
೨. ಅವ್ನಿಗೆ ಇತ್ತಿತ್ಲಾಯ್ ಎರ್ಡ್ ಸುತ್ತ್ ಕಡ್ಮಿ ಆಯಿತಾ ಅಂದೇಳಿ. ಎಂತ ಕೇಂಡ್ರೂ ಪಿರ್ಕಿಗಳ್ ಕಣಗೆ ಉತ್ರ ಕೊಡ್ತ
ಪ್ರಿಯ,ಪಿರಿಯ = ದುಬಾರಿ
ಬಳಕೆ :
೧. ಅಕ್ಕಿ, ಬ್ಯಾಳಿ ( ಬೇಳೆ) ಎಲ್ಲಾ ಒಂದ್ ಪ್ರಿಯ ಆದ್ದ್ ಅಂದ್ರೆ, ಇನ್ನ್ ಸಾಮಾನ್ಯದರ್ ಉಂಬುದೂ ಕಷ್ಟ
೨. ಇದೆ ನಮನಿ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಿಯ ಆತಾ ಹೋರೆ, ಅಗ್ಗ ಆಪುದ್ ನಮ್ ಜೀವ ಒಂದೆಯಾ ಅಂದೇಳಿ
ಪುರೈಸು = ಫೂರೈಸು, ನೀಗಿಸು, ಈಡೇರಿಸು, ಪೂರ್ತಿಮಾಡು,ಭರ್ತಿ ಮಾಡು,ಸರಬರಾಜು, ಸಾಗಣೆ
( ಪೂರೈಸು ಅನ್ನುವ ಗ್ರಾಂಥಿಕ ರೂಪ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆಯಾದರೂ ಅದನ್ನು ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ-ಚೊಕ್ಕವಾಗಿ ಪುರೈಸು ಅಂತ ಬಳಕೆಯೇ ಜಾಸ್ತಿ. ಗ್ರಾಂಥಿಕ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸು ಅನ್ನುವುದರ ಅರ್ಥ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಒದಗಿಸು, ಈಡೇರಿಸು, ಪೂರ್ತಿಮಾಡು ಅಥವಾ ಮುಗಿಸು ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿಯೇ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆ, ಆಸೆ ಪೂರೈಸು, ಕೆಲಸವನ್ನು ಪೂರೈಸು. ಆದರೆ ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾದ ಬಳಕೆಯೂ ಇದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಡೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ, ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಉಪಯೋಗಿಸುವ “ಗಿಟ್ಟುವುದು”aಅನ್ನುವ ರೂಡಿಯಲ್ಲಿನ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ತೀರಾ ಹತ್ತಿರದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ-ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಕೊಡು-ಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನನಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಈ ರೀತಿಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸು ಪದವನ್ನು ಬೇರೆ ಕಡೆ ಬಳಸುವುದು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ)
ಬಳಕೆ:
೧. ನನ್ ಒಬ್ನ್ ಕೈಲ್ ಮಾಡಿ ಪುರೈಸುಕಾಪ್ದಲ್ಲ. ಯಾರಾರೂ ನಾಕ್ ಜನ ಒಟ್ಟಿಗಿದ್ರೆ ಒಂದ್ ಕೈ ಕಾಣ್ಲಕ್ಕ್
೨. ಒಂದ್ ನಾಕ್ ದಿನ ಇದ್ದ್ ಹೋಪ್ರಿಯಲೆ, ನಾಳಲ್ಲ ನಾಡ್ದಂದ್ರೆ ಕಮ್ಲಶಿಲಿ ಹಬ್ಬ. ಹಬ್ಬ ಪುರೈಸ್ಕಂಡೇ ಹೋದಂಗಾತ್
೩. ಇಲ್ಯೇ.. ನೀವ್ ಅಷ್ಟ್ ಕಡ್ಮಿಗ್ ಕೇಂಡ್ರ್ ಹ್ಯಾಂಗೆ, ಅಷ್ಟಕ್ ಕೊಟ್ರೆ ನಮ್ಗ್ ಪುರೈಸುದಿಲ್ಲ
ಬರ್ಟುದ್ = ಪರಚು, ಉಗುರಿನಿಂದ ಗೀರು, ಗಿಬರು
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಗಿನ್ ಕಯ್ಯುಗ್ರ್ ತೆಗಿ ಅಂದೇಳಿ ಸಾವ್ರ್ ಸತಿ ಹೇಳ್ದೆ, ಇಲ್ಕಾಣ್ ಈಗ ಅದ್ ಬರ್ಟದ್, ಅದಕ್ಕೆಂತ ಗೊತ್ತಾತ್, ಸಣ್ಣದಲ್ದಾ, ಹಾಂಗಾರೆ ನಿಂಗೂ ಬಾಷಿ ಬ್ಯಾಡ್ದಾ?
೨. ಎಂತದೋ ಕಚ್ದಾಂಗ್ ಆಯ್ತ್, ಒಂಚೂರ್ ತೊರ್ಸ್ಕಂಡದ್ದೇ ಸೈ, ಮೈ ಪೂರಾ ಬರ್ಟ್ಕಂಡಾಂಗೆ ತುಪ್ರ್ ತುಪ್ರ್ ಆಯ್ತ್ ಕಾಣ್
ಬಡ್ಗಿ – ಏಟು, ಪೆಟ್ಟು, ಹೊಡೆತ
(ಈ ಪದ ಬಹುಶಃ ಬಡಿಗೆ (ಕೋಲು, ದೊಣ್ಣೆ) ಪದದಿಂದ ಬಂದಿರಬೇಕೆಂಬುದು ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆ)
ಬಳಕೆ –
೧ ಸುಮ್ನ್ ಕೂಕಂತ್ಯಾ ಇಲ್ಲ ಬಡ್ಗಿ ಬೇಕಾ ಹೇಳ್
೨ ಮನಿಗ್ ಬಾ ಇವತ್ತ್, ಅಪ್ಪಯ್ಯನಿಗೆ ಹೇಳಿ ಸಮಾ ಎರ್ಡ್ ಬಡ್ಗಿ ಬಿdrEದ್ರೇ ನಿಂಗ್ ಬುದ್ಧಿ ಬಪ್ದ್
ಬತ್ತ್ ಬರವಾ? = ಈಗ ಬರ್ತಾ ಇರುವುದಾ?
ಬಳಕೆ:
೧. ಹೋ… ಬಾಳಾ ಅಪರೂಪದರ್… ಏನ್ ಬತ್ತ್ ಬರವಾ?
ಬಯಿನ್ ತೇರ್, ಬಯಿಂತೇರ್= ಬೈಗಿನ ತೇರು, ಸಂಜೆ ಹೊತ್ತು ರಥ ಎಳೆಯುವುದು
(ನಮ್ಮೂರ ಕಡೆ ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಜೆಯ ಹೊತ್ತು ಎರಡನೆ ಬಾರಿ ರಥವನ್ನು ರಥಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಬಯಿಂತೇರ್ ಅಂದರೆ ಬೈಗಿನ ಹೊತ್ತಿನ ತೇರು ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಹಬ್ಬಕ್ ಹೋಪ್ಕಾಯಿಲ್ಲ.. ಮಧ್ಯಾನ್ಮೇಲಾರೂ ಹೋಯಿ ಬಯಿಂತೇರ್ ಆರೂ ಕಂಡ್ಕಂದ್ ಬರ್ಕಮಗಿತ್ತ್
ಬಲ ಮಾಡುದ್ = ಬೆಳೆಸಿ ದೊಡ್ಡವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು
ಬಳಕೆ –
೧.ದೊಡ್ಡಕೆ ಮಾತ್ ಬತ್ತ್ ಅಂದೇಳಿ ಮಾತಾಡ್ಬೆಡ, ಮಾತಾಡುಕೆ ಭಾರಿ ಸುಲ್ಭ, ನಿಮ್ಮನೆಲ್ಲ ಬಲ ಮಾಡ್ಕಿದ್ರೆ ಎಷ್ಟ್ ಕಷ್ಟ್ ಪಟ್ಟಿದೆ ಅಂದೇಳಿ ನಿಂಗೆಂತ ಗೊತಿತ್?
೨.ನಿಮ್ಗ್ ಬೇರೆ ಕೆಲ್ಸ ಇಲ್ಯಾ, ಮಕ್ಳನ್ನೆಲ್ಲ ಸಾಕಿ ಬಲ ಮಾಡುದೇ ಕಷ್ಟ, ಇನ್ನ್ ಶಾಲಿ ಗೀಲಿಗೆಲ್ಲ ಕಳ್ಸುಕೆ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಪ್ದ್?
ಬಲಾದರ್ = ಬಲ ಆದವರು ,ದೊಡ್ಡವರು , ಹಿರಿಯರು
ಬಳಕೆ –
೧. ಸಣ್ಣರಂದೇಳಿ ಇಲ್ಲ, ಬಲಾದರಂದೇಳಿ ಇಲ್ಲ, ಎದ್ರುತ್ರ ಕೊಡುಕೊಂದ್ ಸಮಾ ಕಲ್ತಿದೆ ಅಲ್ದಾ, ನಿಂಗ್ ಶಾಲ್ಯಗೆ ಮಾಷ್ಟ್ರ್ ಇದ್ನೇ ಹೇಳಿ ಕೊಟ್ಟದ್ದಾ?
೨ ನೀವ್ ನೀವೆ ಜಗ್ಳ ಮಾಡ್ಕಂಡ್ ಹೊಡ್ಕಂಬ್ದಾರೆ, ಹಂಗಾರೆ ಮನ್ಯಗೆ ಬಲಾದರ್ ಅಂದೇಳಿ ಇಪ್ದ್ ಎಂತಕೆ?
ಬಳ್ಕಂಡ್ = ತೇಲಿಕೊಂಡು, ಬಳಿದುಕೊಂಡು (ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ)
ಬಳಕೆ –
೧. ನೆರಿ ಬಂದ್ರೆ ಹೊಳಿಯಗೆ ದೊಡ್ ದೊಡ್ ಮರ್ ಬಳ್ಕಂಡ್ ಬತ್ತ್
೨. ತೋಡಗ್ ನೀರ್ ಮಸ್ತ್ ಇತ್ತ್. ಮಕ್ಳ್ ಯಾರೂ ಆ ಬದಿಗೆ ಹೋಯ್ಬೆಡಿ. ಬಳ್ಕಂಡ್ ಹೋತ್ರಿ
೩. ಮಂಡಿಗ್ ಸಮಾ ಎಣ್ಣಿ ಬಳ್ಕಂಡದ್ದಾ?
೪. ಅದ್ಯಾವ್ ನಮ್ನಿ ಪೌಡ್ರ್ ಬಳ್ಕಂಡದ್. ಒಳ್ಳೆ ಯಾಸ ಬಂದಂಗಿತ್ತ್
ಬಳುದ್ = ಬೀದಿ ಸುತ್ತೋದು, ಮಾಡೋಕೆ ಕೆಲಸವಿಲ್ಲದೆ ವೃಥಾ ಅಲೆದಾಡು
ಬಳಕೆ –
೧. ಇಪ್ಪತ್ನಾಕ್ ಗಂಟಿ ಊರ್ ಮೇಲ್ ಬಳುದ್ ಕೈದ್ ಮಾಡಿ ಎಂತಾರೂ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡುಕಾಗ್ದಾ?
ಬಳುವಟಿ = ಬೀದಿ ಬಸವ, ಮಾಡೋಕೆ ಕೆಲಸವಿಲ್ಲದೆ ವೃಥಾ ಅಲೆದಾಡುವವ
ಬಳಕೆ –
೧. ಮನೆಯಗೆ ಕೂಕಂಡ್ ಓದುದ್ ಬಿಟ್ಕಂಡ್ ಬಳುವಟಿ ಕಣಗೆ ತಿರ್ಗುಕ್ ಹೋತ್ಯನಾ?
(ವೈದೇಹಿಯವರ ಕಥೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಬಳುವಟಿ ನಾರಾಯಣ ಅನ್ನೋದೊಂದು ಪಾತ್ರವೇ ಇದೆ)
ಬಳ್ಸುದ್ = ಬಡಿಸುವುದು
ಬಳಕೆ:
೧. ನೀವೆಲ್ಲ ಊಟಕ್ಕ್ ಕೂಕಣಿ, ನಾ ಕಡೀಕ್ ಕೂಕಂತೆ, ನಾನೂ ಕೂಕಂಡ್ರೆ ಬಳ್ಸುಕ್ ಯಾರ್ ಇಲ್ಲೆ
೨. ಮೊನ್ನೆ ಹಬ್ಬದಗೆ ಎರ್ಡ್ ಪಂಗ್ತಿ ಬಳ್ಸುಕ್ ಹೋಯ್ದೆ.. ಆವತ್ ಶುರುವಾದ್ ಬೆನ್ನೋವ್ ಇನ್ನೂ ಕಡ್ಮಿ ಆಯಲ್ಲ
೩. ಈಗ ಬಳ್ಸುದೆಲ್ಲ ಕೈದ್, ಅದೆಂತದೋ ಬಫೆ ಅಂಬ್ರ್, ಎಂಜ್ಲ್ ಕೈಯ್ಯಗೆ ಹೋಯಿ ಬೇಕಾದ್ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ತಿಂಬ್ದ್ ಎಂತಾ ಲಾಯ್ಕೋ ಏನಪ
ಬಾಯ್ ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಬ್ದ್ = ಆಸೆಯಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸು
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಂತ್ರಿಗಳ್ ಮನಿ ಕಟ್ಸಿಕೊಡ್ತೆ ಅಂದಿರ್ ಅಂದೆಳಿ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಯ್ ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡದ್ದೇ ಬಂತ್ … ಎಲ್ಲಿತ್ತ್ ಮನಿ?
೨. ಎಂತ.. ಈ ಹೊಸ ಅಂಗಿ ನಿಂಗ್ ಬೇಕಾ.. ಹೂಂ.. ಕೊಡ್ತೆ… ಬಾಯ್ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೂಕೋ
ಬಾಯ್ ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೇಂಬುದ್ = ತನ್ಮಯತೆಯಿಂದ ಕುತೂಹಲ/ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೇಳು
ಬಳಕೆ:
೧. ರಾಕ್ಷಸರದ್ದ್ .. ಭೂತದ್ದ್ ಕತಿ ಹೇಳ್ರೆ ಮಕ್ಳ್ ಬಾಯ್ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೇಂತಾ ಕೂಕಂತೋ…
ಬಾಯ್ ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕಾಂಬುದ್ = ಮಗ್ನನಾಗಿ ತನ್ಮಯತೆಯಿದ ನೋಡು / ಆಸೆಯಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸು
ಬಳಕೆ:
೧. ಆ ಧಾರಾವಾಯಗೆ ಎಂತ ಸುಟ್ಟ ಕತಿ ಇತ್ತಂದೆಳಿ ಬ್ಯಾಡ್ದಾ.. ಆ ನಮ್ನಿ ಬಾಯ್ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕಾಂಬುಕೆ
೨. ತಿಂಡಿ..ನಿಂಗೆ ಬೇಕಾರೆ ನೀನೇ ಕೇಂಡ್ ತಕೋ.. ನಾ ಕೊಡ್ತೆ..ನೀ ಬಾಯ್ಕಳ್ಕಂಡ್ ಕೂಕೋ ..
(ಇದಕ್ಕ್ ಇನ್ನೂ ಸುಮಾರ್ ಅರ್ಥ ಹೇಳಲಕ್ಕ್ … ಆಯಾ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಸರಿ ಆಯಿ ಅರ್ಥ ಬತ್ತ್…)
ಬಿಕ್ರ್‌ಮಂಡಿ, ಬಿಕ್ರ್ ಮಂಡಿ = ಕೂದಲು ಕೆದರಿಕೊಂಡವಳು
(ಬಿಖರೇ ಬಾಲ್ ನಿಂದ ಈ ಶಬ್ದ ಬಂದಿರಬಹುದೆ?)
ಬಳಕೆ :
೧. ತಲಿ ಬಾಚಿ ಜಡಿ ಹಾಯ್ಕಂಬದ್ ಬಿಟ್ಟ್ ಒಳ್ಳೆ ಬಿಕ್ರ್‌ಮಂಡಿ ಮಾಡ್ಕಂಡ್ ಕೂತಿದ್ಲ್
ಬಿಲಾಸ್ ಬಿಡು = ಮನಬಂದಂತೆ ವರ್ತಿಸು , ಯಾರ ಅಂಕೆಗೂ ಸಿಗದಿರು
(ಈ ಶಬ್ದದ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹುಡುಕಿದೆ. ಆದರೆ ಖಚಿತವಾದ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ. ಬಿಲಾಸ್ ಅನ್ನುವುದು ವಿಲಾಸ ಅನ್ನುವ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದೇ ಅನ್ನುವುದು ನನ್ನ ಊಹೆ ಮಾತ್ರ. ಯಾರಿಗಾದರೂ ಗೊತ್ತಿದ್ದರೆ ತಿಳಿಸಿ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ ಹತ್ತಾ ಬಿಲಾಸ್ ಬಿಟ್ಟ್ ಹೋಯಿದ. ಎಂತಾರು ಹೇಳ್ರೆ ಬರೀ ಉಲ್ಟವೇ
೨. ಯಾರಾರೂ ಈ ನಮನಿ ಬಿಲಾಸ್ ಬಿಟ್ಟ್ ಹೋಪುಕಾಗ.
ಬೆಟ್ಟ್, ಬೆಟ್ಟು / ಬೆರ್ಲ್ = ಬೆರಳು
ಬಳಕೆ
೧. ಮೊನ್ನೆ ಬಪ್ಪತಿಗೆ ಕಾಲ್ ಬೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಲ್ಲ್ ತಾಗಿ ಗಾಯ ಆದ್ದ್ ಮಾರಾಯ್ರೆ…ಇಕಾಣಿ ಹಾಂಗೇ ಇತ್ತ್. ಚೂರೂ ಹಿಂದಾಯಿಲ್ಲ
೨. ಎಂತದಾ, ಸಣ್ಣ್ ಮಗಿನ್ ಕಣಗೆ ಎಷ್ಟ್ ಹೊತ್ತಿಗ್ ಕಂಡ್ರೂ ಬೆರ್ಲ್ ಬಾಯಾಕ್ಕಂಡ್ ಇಪ್ಡ್
ಬೆರ್ಸು = ಬೆದರಿಸಿ ಓಡಿಸು, ಓಡಿಸುವುದು, ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಓಡಿಸುವುದು
(ಈ ಶಬ್ದ ಬೌಶ ಬೆರ್ಚು, ಅಥವ ಬೆರ್ಚಿಸು ಶಬ್ದದಿಂದ ಬಂದಿರ್ಕ್. ಬೆರ್ಚಿಸು ಅಂದ್ರೆ ಬೆಚ್ಚಿಸು, ಹೆದರಿಸು, ಭಯಪಡಿಸು ಅಂದೇಳಿ ಅರ್ಥ ಬತ್ತ್. ಬೆರ್ಚಪ್ಪ (ಬೆದರುಬೊಂಬೆ) ನೆನ್ಪ್ ಮಾಡ್ಕಣಿ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಅಗಾ.. ನಾಯಿ ಮನಿ ಒಳಗೆ ಬಂದಿತ್ ಕಾಣ್ ಅದನ್ ಬೆರ್ಸ್
೨. ನಾಯಿ ಬೆಕ್ಕನ್ ಬೆರ್ಸ್ಕಂಡ್ ಹೋತಾ ಇತ್ತ್
೩. ಅವ್ರ್ ಮನಿ ಬುಡ್ಕೆ ಯಾರೂ ಹೋಪುಕೆಡಿಯ. ಹತ್ರ ಹೋರ್ ಸಾಕ್ ಒಂದ್ ಹಿಂಡ್ ನಾಯ್ ಬೆರ್ಸ್ಕಂಡ್ ಬತ್ತೊ
೪. ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಧಾನ ನೆಡಿನಿಯೇ, ಆ ನಮನಿ ಓಡೋಡ್ಕಂಡ್ ಹೋಪ್ಕೆ ಇಲ್ಲ್ಯಾರ್ ಬೆರ್ಸ್ಕಂಡ್ ಬತ್ರಾ?
೫. ಬಲ್ಗ ತೆಗ್ದ್ ಹಾಕಿ ಬಂದಿದ್ಯಾ ಕಾಂತ್, ಆಚಿ ಮನಿ ಗಂಟಿ ಪೂರಾ ಒಳ್ಗ್ ಬಂದ್ ಹೂವಿನ್‌ಗುತ್ತಿಯೆಲ್ಲ ಚೊಕ್ಕವಾ ಅಂದೇಳಿ. ಬೇಗ್ ಹೋಯಿ ಒಂಚೂರ್ ಬೆರ್ಸಿ ಬಾ
ಬೆಳ್ಗಾಮುಂಚೆ = ಮುಂಜಾವು, ನಸುಕು, ಬೆಳ್-ಬೆಳಿಗ್ಗೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ಬೆಳ್ಗಾಮುಂಚೆ ಬೇಗ್ ಏಳ್ಕ್. ನಾಳಿಗ್ ಹಬ್ಬಕ್ ಹೋಯ್ಕಲ್ದಾ
೨. ಬೆಳ್ಗಾಮುಂಚೆ ಎದ್ಕಂಡ್ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೊರ್ಟದ್ ಮರಾಯ್ರೆ?
ಬೆಳ್ಗಿನ ಜಾಮ, ಬೆಳಿಂಜಾಮ = ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ, ನಸುಕು
(ಜಾವ ಅಂದರೆ ದಿನದ ಎಂಟನೇ ಒಂದು ಭಾಗ. ಒಂದು ಜಾವ ಅಂದರೆ ಸರಿಸುಮಾರು ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ)
ಬಳಕೆ:
೧. ನಾಳೆ ದೀಪಾವಳಿ ಅಲ್ದಾ, ಎಲ್ಲ ಬೆಳ್ಗಿನ್ ಜಾಮ ಬೇಗ್ ಎದ್ದ್ ಎಣ್ಣಿ-ನೀರ್ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ಮೀಕ್
೨.ಬೆಳ್ಗಿನ್ ಜಾಮಕ್ಕೆ ಎದ್ಕಂಡ್ ಆ ನಾಯಿ ಒರ್ಲುಕ್ ಶುರು ಮಾಡತ್ತ್. ಒಂದ್ಗಳ್ಗಿ ನಿದ್ರಿ ಮಾಡುಕೂ ಬಿಡುದಿಲ್ಲ
ಬೆಳ್ಚುದು = ತಡಕಾಡು, ತಡವು, ಕುರುಡನಂತೆ ಹುಡುಕಾಡು, ಸವರುವುದು,
ಬಳಚು= ಸವರು, ತಡವು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ
೧. ಕತ್ಲಿಯಗೆ ಎಂತ ಬೆಳ್ಚುದ್ ಮಾರಾಯ, ಬೆಟ್ರಿಯಾರೂ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಕಾಂಬುಕಾಗ್ದಾ?
೨. ಪೆಟ್ಗಿ ಒಳ್ಗೆ ಎಂತ ಬೆಳ್ಚತಿದ್ದೆ.. ಅಲ್ಲೆಂತ ಗಂಟ್ ಹುಗ್ಸಿಟ್ಟಿದ್ಯಾ?
೩. ಈ ಸುಟ್ಟ್ ಕರೆಂಟ್ ಇನ್ನ್ ಬಪ್ದ್ ಎಷ್ಟೊತ್ತಿಗೋ. ಆಗ್ಳೇ ಬೆಂಕಿ ಪೆಟ್ಗಿ ತಕಂಡ್ಬಾ ಅಂದ್ರ್ ಕೇಂಡ್ಯಾ? ಇನ್ನೀಗ ಬೆಳ್ಚ್‌ಕಂಡೇ ಅಡ್ಗಿ ಮನಿ ಒರಿಗ್ ಹೋಯ್ಕಲ
೪. ಅಲ್ಲೆಂತ ಬೆಳ್ಚ್‌ತಿದ್ಯಾ ಈ ಕತ್ಲಿಯಗೆ, ಬೆಳ್ಗಾರ್ ಮೇಲ್ ಹುಡ್ಕಿ ಕಂಡ್ರ್ ಸಾಲ್ದಾ?
ಭಾಷಿ ಬತ್ತಿಲ್ಲ್ಯಾ= ಹೇಳಿದ್ದು ಅರ್ಥ ಆಗೋಲ್ಲವಾ?
ಬಳಕೆ
೧. ನಾನ್ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ ಅಂದೇಳಿ ನಿಂಗೇ ಹೇಳದ್ದ್… ಮತ್ತೂ ಎಂತಕೆ ಹೊಸುದ್ ನೀನ್? ನಿಂಗೆಂತ ಭಾಷಿ ಬತ್ತಿಲ್ಲ್ಯಾ?
೨. ಅವ್ನಿಗೆ ಎಷ್ಟ್ ಹೇಳ್ರೂ ಭಾಷಿ ಇಲ್ಲ ಮಾರಾಯ. ತಾನ್ ಹೇಳದ್ದೇ ಸಮ ಅಂದೇಳಿ
ಮರ್ಕು= ಅಳು
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಗು ಅಷ್ಟೊತ್ತಿಂದ ಮರ್ಕತಾ ಇತ್ ಹಂಗಾರ್ ಯಾರಾರು ಚೂರ್ ಮಗಿನ್ ಆಡ್ಸುಕಾಗ್ದಾ?
ಮರ್ಕುದ್-ಹರ್ಕುದ್ = ಅಳುವುದು
(ಇಲ್ಲ್ ಹರ್ಕುದ್ ಅಥ್ವಾ ಹರಕುವುದು ಅಂದ್ರೆ ವಿಶೇಷ ಅರ್ಥ ಎಂತ ಇಲ್ಲ. ಅದೊಂಜಾತಿ ಜೋಡಿ ಶಬ್ದ. ಆರೂ ಶಬ್ದ ಕೋಶದಗೆ ಹರಗು, ಹರಕಲಿಸು ಅಂದ್ರೆ ಹರಡುವಂತೆ ಮಾಡು ಅಂದೇಳಿ ಅರ್ಥ ಇತ್ತ್. ಮರ್ಕುದ್ರ ಒಟ್ಟಿಗೆ ದುಃಖ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಹರ್ಡುವಾಂಗೆ ಮಾಡುದ್ ಅಂದೇಳಿ ಇಪ್ಪುಕು ಸಾಕ್ ಅಂದೇಳಿ ನನ್ ಅನ್ಮಾನ ಮಾತ್ರ)
ಬಳಕೆ:
೧. ನೀ ಎಷ್ಟ್ ಮರ್ಕಿ ಹರ್ಕ್ರೂ ಅಷ್ಟೇ, ನಿನ್ನ ನಾ ಇವತ್ತ್ ಕರ್ಕಂಡ್ ಹೋತಿಲ್ಲೆ
೨. ಈಗ ಯಾರ್ ಎಂತ ಹೇಳ್ರ್ ಅಂದೇಳಿ ಬೆಳ್ಗಾಮುಂಚೆ ಎದ್ಕಂಡ್ ಮರ್ಕಿ ಹರ್ಕುದ್?
ಮಲ್ಸುದ್ = ಮಲಗಿಸುವುದು
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಕ್ಳೇ ಹಂಗಾರೆ ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿ ಸುಮ್ನ್ ಕೂಕಂಬ್ಕಾಗ್ದಾ, ಏನ್ ಗಲಾಟಿ ಮಾಡ್ತ್ರಿ ಹಂಗಾರೆ, ಮಗಿನ್ ಈಗಷ್ಟೇ ಮಲ್ಸಿ ಬಂದಿದೆ, ಮತ್ತ್ ಎದ್ಕಂಡ್ ಮರ್ಕತ್ತ್ ಕಾಣಿ, ನೀವೆ ಹೋಯಿ ತೊಟ್ಲ್ ತೂಗಿ
ಮಸ್ತ್ = ತುಂಬಾ, ಬಹಳ
೧. ಈ ಸರ್ತಿ ಮಾಯಿನ್ ಮರ್ದಗೆ ಮಸ್ತ್ ಹೂವಾಯಿತ್. ಆರೆ ಮೋಡ ಆಯಿ ಪೂರಾ ಕರ್ಟಿ ಉದ್ರಿ ಹೋಯ್ತ್
೨. ಮೊನ್ನೆ ಮದಿಗೆ ಮಸ್ತ್ ಜನ ಬಂದಿರಾ ಹ್ಯಾಂಗೆ?
೩. ಅವ್ನಿಗೀಗ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ್ಯೇ..ಮಸ್ತ್ ದುಡ್ ಮಾಡಿದ ಅಂಬ್ರ್
ಮ್ಯಾಲಾಗ್ರ = ಮೇಲೋಗರ
ಬಳಕೆ –
೧. ಶೆಕಿ ದಿನಕ್ಕೆ ಮ್ಯಾಲಾಗ್ರ ಬೇರೆ ಎಂತ ಬೇಕಂದೇಳಿಯೇ ಇಲ್ಲ. ಒಂದ್ ತಂಬುಳಿ ಇದ್ರ್ ತಂಪಾತ್ತ್
೨. ಹ್ವಾಯ್ ಎಂತಾರು ಸ್ವಲ್ಪ ತರ್ಕಾರಿ ತನ್ನಿ ಕಾಂಬಾ. ಮ್ಯಲಾಗ್ರಕ್ಕೆ ಇವತ್ತ್ ಎಂತದು ಇಲ್ಲ
ಮ್ಯಾಳಿ = ಕುತ್ತಿಗೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ನೆಂಟ್ರ್ ಬತ್ತೆ ಅಂದರ್ ಪತ್ತಿ ಇಲ್ಲಪ. ನೀಕಿ ನೀಕಿ ಮ್ಯಾಳಿ ಉದ್ದ ಆಯ್ತ್
೨. ನಿನ್ನೆ ಮಲ್ಕಂಡಲ್ ಉಳ್ಕದ್ದೋ ಎಂತದೋ, ಇವತ್ತ್ ಮ್ಯಾಳಿ ತಿರ್ಸುಕಾತಿಲ್ಲ
ಮಿಗಲಿ = ಬೆಸ ಸಂಖ್ಯೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ದೆವ್ರ್ ಪ್ರಸಾದ ಮಿಗ್ಲಿ ಬಂದಿತ್. ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ, ದೇವ್ರ್ ನೆಡ್ಸಿ ಕೊಡ್ತ
ಮಿಟ್ಟಿ = ಮೊಗ್ಗು
ಬಳಕೆ:
೧. ಹೂ ಕೊಯ್ಕಂಡ್ ಬಾ ಅಂದ್ರೆ ಮಿಟ್ಟಿ ಪೂರಾ ಚಿಪ್ಪಡ್‌ಸ್ಕಂಡ್ ಬಂದಿದ್ಯಲಾ ಮರಾಯ
೨. ಮಸ್ತ್ ಮಲ್ಗಿ ಮಿಟ್ಟಿ ಬಿಟ್ಟಿತ್, ಕೊಯ್ದಿರ್ ಕಟ್ಟಿ ನಾಳೆ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಾರೂ ತಕಂಡ್ ಹೋಯ್ಲಕ್ಕಿತ್ತ್
ಮಿಡ್ಕುದ್ = ಒಯ್ಯಾರ ತೋರು, ಬಿನ್ನಾಣ ತೋರು, ಬೆಡಗು ತೋರು, ಸೇಳೆ ಮಾಡು
(ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡದಗೆ ಮಿಡ್ಕುದ್ ಅಂತ ಶಬ್ದ ಇತ್ತಾದ್ರೂ ಶಬ್ದಕೋಶದಗೆ ಮಿಡುಕು ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥ ಬೇರೆಯೇ ಇತ್ತ್, ಅದ್ರಗೆ ಸುಮಾರಿಕೆ ಹತ್ರದ್ ಅರ್ಥ ಅಂದ್ರೆ ಚಂಚಲಗೊಳಿಸು. ಆರೆ ನಂಗ್ ಅನ್ಸತ್ತ್ , ಬೌಶ ಈ ಶಬ್ದ ಮಿಟುಕಲಾಡಿ ಶಬ್ದದಿಂದ ಬಂದಿರ್ಕ್. ಮಿಟುಕಲಾಡಿ ಅಂದ್ರೆ ಒಯ್ಯಾರಿ, ಸೋಗಲಾಡಿ ಅಂದೇಳಿ ಅರ್ಥ ಇತ್ತ್)
ಬಳಕೆ:
೧. ಮೊನ್ನೆ ಹೊಸ ಸರ ಮಾಡ್ಸಿದ್ಲಂಬ್ರ್, ಅದನ್ನ್ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ಅವ್ಳೊಂದ್ ಮಿಡ್ಕುದ್ ಕಂಡ್ರೆ…ಅಯ್ಯಬ್ಬ
೨. ಅವ್ಳಿಗೆ ನಾ ಮಸ್ತ್ ಕಲ್ತಿದೆ ಅಂದೇಳಿ ಒಂದ್ನಮನಿ ಹುಣ್ಸಿಹಣ್ಣ್, ಇತ್ತಿತ್ಲಾಯಿ ಅವ್ಳ್ ಮಿಡ್ಕಣಿ ಕಾಂಬ್ಕೇ ಎರ್ಡ್ ಕಣ್ಣ್ ಸಾಕಾತಿಲ್ಲ
ಮುಲ್ಲಿ = ಮೂಲೆ
ಬಳಕೆ :
೧. ಕೋಣಿ ಮುಲ್ಲಿಯಗೆ ಕೂಕಂಡ್ ಓದ್‌ಬೆಡ್ದಾ. ಅಲ್ಲ್ ಬೆಳ್ಕ್ ಇಲ್ಲ. ಕಣ್ಣ್ ಹಾಳಾತ್
೨. ನಿಂಗ್ ಎಂತ ಆಯ್ತ್. ಒಂದ್ ಮುಲ್ಲಿ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡಿದ್ಯಲ?
ಮುಸುಡ್, ಸೊಡ್ಡ್ =ಮುಖ
ಬಳಕೆ:
೧. ಅಧಿಕಪ್ರಸಂಗ ಎಲ್ಲ ಮಾಡ್ರ್ ಕಾಣ್, ಮುಸುಡ್ ಒಡ್ದ್ ಹಾಕ್ತೆ.
೨. ಹೆಚ್ಚ್ ಮಾತಾಡ್ರೆ ಸೊಡ್ ಮೇಲೆ ಎರ್ಡ್ ಬಿಡ್ತೆ ಈಗ
೩. ಅವ್ನ ಸೊಡ್ಡ್ ಕಂಡ್ರೆ ಸಾಕ್. ಮೂರ್ ದಿನ ಪತ್ತಿ(ಊಟ/ಆಹಾರ) ಹುಟ್ಟುದಿಲ್ಲ ( ಅವನ ಮುಖ ದರ್ಶನ ಅನಿಷ್ಟ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ)
ಮೋಳ, ಮ್ವಾಳ = ಬಿಲ, ರಂಧ್ರ
ಬಳಕೆ –
೧. ಆ ಮೋಳದ್ ಹತ್ರ ಹೋಗ್ಬೇಡಿ ಮಕ್ಳೇ. ಅಲ್ಲ್ ಹಾವ್ ಗಿನ್ ಇದ್ದಿಕ್
೨. ಈ ಹೆಗ್ಳನ್ ದೆಸ್ಯಿಂದ್ ಸುಕಾ ಇಲ್ಲ. ಗ್ವಾಡಿ ಬದ್ಯಗೆ ದೊಡ್ಡ್ ಮ್ವಾಳ ಮಾಡಿತ್ ಕಾಣಿ
ರೈಸು = ಗಡದ್ದಾಗಿರು, ಭರ್ಜರಿಯಾಗಿರು, ಮಿಂಚುವುದು, ಕಳೆಕಟ್ಟುವುದು, ಮೆರೆಯು
(ಏನಾರೂ ಭರ್ಜರಿಯಾದ ಪ್ರದರ್ಶನ, ಗಮನಸೆಳೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿ-ವಿಶೇಷಗಳು, ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂಚುವುದು ಹೀಂಗೆ ಸುಮಾರ್ ಸಂದರ್ಭದಗೆ ಈ “ರೈಸುವುದು” ಉಪ್ಯೋಗ ಆತ್ತ್
ಈ ಶಬ್ದ ಇಂಗ್ಲೀಶಿನ ರೈಸ್(rise)ನಿಂದ ಬಂದಿತಾ ಅಂದೇಳಿ ನನ್ ಅನ್ಮಾನ ಅಷ್ಟೇ. ಹೇಚ್ಚೂ ಕಡ್ಮಿ ಅರ್ಥ ಸತೇ ಹೊಂದಾಣ್ಕಿ ಆತ್ತ್)
ಬಳಕೆ:
೧. ಮೊನ್ನೆ ಪೆರ್ಡೂರ್ ಮ್ಯಾಳ್ದರ್ ಆಟ ಏನ್ ರೈಸಿ ಹೋಯ್ತ್ ಮರಾಯ, ಬೆಳ್ಗಾಪೊಲ್ಲೊರಿಗೂ ಒಂಚೂರ್ ಕಣ್ಣ್ ಕೂರ್ರೆ ಹೇಳ್. ಅದ್ರಗೂ ಗದಾಯುದ್ಧ ಪ್ರಸಂಗನ್ನಂತೂ ಹೊಡಿ ಹಾರ್ಸಿ ಕೊಟ್ರ್ ಕಾಣ್
೨. ಮೊನ್ನೆ ಅಷ್ಟ್ ಜನ ಪದ್ಯ ಹೇಳ್ರ್ ಸುಳ್ಳಾ.. ಆರೆ ನಿನ್ನ್ ಪದ್ಯ ರೈಸ್ದಷ್ಟ್ ಇನ್ಯಾರದ್ದೂ ರೈಸ್ಲಿಲ್ಲ ಕಾಣ್
೩. ಎಂತ ಒಳ್ಳೇ ಗಡ್ಜಾಯಿ ಮದಿ ಮನಿಗ್ ಹೋರ್ಟಂಗಿತ್ತ್…ಎಷ್ಟ್ ರೈಸುಕಿತ್ತೋ ಏನ್ ಕತಿಯೋ…
ಲಗ್ತ್ ಆಯಿ = ಅನುಕೂಲವಾಗಿ, ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ
ಬಳಕೆ –
೧ ನೀವ್ ಬಂದದ್ದ್ ಲಗ್ತ್ ಆಯ್ತ್ ಕಾಣಿ, ಇನ್ನೇನ್ ದೇವ್ರಿಗ್ ಮಂಗ್ಳಾರ್ತಿ ಶುರು ಆಪುಕಾಯಿತ್
೨ ಈಗ ಎರ್ಡ್ ಹೊಸ ಬಸ್ಸ್ ಬಿಟ್ಟಿರಲ ಭಾರಿ ಒಳ್ಳೆದಾಯ್ತ್, ನಾವ್ ಶಾಲಿಗ್ ಹೊರ್ಡು ಸುರಿಗೆ ಲಗ್ತಾಯಿ ಬತ್ತ್
೩ ಈ ಉರಿ ಬಿಸ್ಲಗೆ ಹೊರ್ಡುದ್ ಬ್ಯಾಡ, ಹೊತ್ತೋಪತ್ತಿಗೆ ಹೊರ್ಟ್ರೆ ಲಗ್ತ್ ಆತ್ತ್, ಕತ್ಲಿ ಆಪುರೊಳ್ಗೆ ಮನಿಗ್ ಹೋಯ್ಲಕ್ಕ್
ಲಗಾಡಿ ತೆಗೆ = ಹಾಳುಮಾಡು, ನಾಶಮಾಡು
ಬಳಕೆ :
೧. ಅವನ್ ನಂಬ್ಕಂಡ್ ವ್ಯವಹಾರ ಅವ್ನ ಕೈಗ್ ಕೊಟ್ರೆ, ನನ್ನನ್ ಪೂರಾ ಲಗಾಡಿ ತೆಗ್ದ ಮಾರಾಯ
೨. ಈ ಮಗ, ಅಪ್ಪ ಮಾಡಿಟ್ಟದ್ ಪೂರಾ ಲಗಾಡಿ ತೆಗುಕೆ ಸಾಕ್
ಲಾಟ್ = ಬಂಡಲ್, ಸುಳ್ಳು
ಲಾಟ್ ಬಿಡು = ಸುಳ್ಳು ಹೇಳು, ಬೊಗಳೆ ಬಿಡು
ಬಳಕೆ :
೧. ಬರೀ ಲಾಟ್ ಬಿಡ್ತಾ ಇದ್ದ. ಈಗ ಅವ ಸತ್ಯ ಹೇಳ್ರೂ ಯಾರೂ ನಂಬುದಿಲ್ಲ
೨. ಅವ್ನ್ ಮಾತ್ ನಂಬ್ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಬೆಡ. ಅವ ದೊಡ್ ಲಾಟ್ ಮರಾಯ
೩. ನೀ ಲಾಟ್ ಬಿಡುದ್ ಯಾರತ್ರ. ನಂಗ್ ನಿನ್ನ್ ದಗಲ್ಬಾಜಿ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಅಂದೇಳಿ ಮಾಡಿದ್ಯಾ?
೪. ಅಂವ ಹೇಳ್ತ ಅಂದೇಳಿ ನೀ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ನಂಬುಕ್ ಹೋಯ್ಬೆಡ, ಕೇಂಬರಿದ್ರೆ ಅಂವ ಎಷ್ಟೂ ಲಾಟ್ ಬಿಡ್ತ.
೫. ನಮ್ಗ್ ಗೊತ್ತಿಪ್ಕೋಯಿ ಆಯ್ತ್, ಯಾರಾರೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ದಿದ್ದರೆ ಸಿಕ್ರೆ ಇವ ಲಾಟ್ ಬಿಡತ್ತ್ ಕೇಂಡ್ರೆ ಹೌದ್ ಅಂದೇಳಿಯೆ ಅಂದ್ಕಣ್ಕ್
ವದ್ಕಂಬ್ದ್(ಒದ್ಕಂಬ್ದ್) – ಶ್ರಮಿಸು, ಒದ್ದಾಟ ನಡೆಸು, ಪರಿಶ್ರಮ ಪಡು
ಬಳಕೆ –
೧ ಬೆಳ್ಗಿಂದ ಸಾಂಯ್ಕಾಲದವರಿಗೂ ಒದ್ಕಂಡ್ರೂ ಸಾಕಾತಿಲ್ಲ, ನಂಗಂತೂ ಮಾಡಿ ಮಾಡಿ ಸಾಕಾಯ್ತ್
೨ ನಾನೊಬ್ನೆ ಎಷ್ಟ್ ಅಂದೇಳಿ ಒದ್ಕಂಬ್ದ್, ಮನಿ ಅಂದ್ರ್ ನಂಗೊಬ್ನಿಗೆಯಾ, ನೀನೂ ಮನಿಯನೇ ಅಲ್ದಾ?
ವಾರಂತ್ – ಸಾಲಾಗಿ, ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ
ಬಳಕೆ:
೧ ಈ ಸರ್ತಿ ಚೌತಿ ಶುಕ್ರವಾರ ಬಂದದ್ದ್ ಭಾರಿ ಲಾಯ್ಕಾಯ್ತ್, ವಾರಂತ್ ಆಯಿ 3 ದಿನ ರಜಿ ಸಿಕ್ಕತ್ತ್
೨ ಈ ಮಳ್ಗಾಲದಗೆ ಮನ್ಯಗೆ ಒಬ್ರಿಗೆ ಜ್ವರ ಬಂದದ್ದೇ ಸೈಯಲ್ಲ, ವಾರಂತಾಯಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ರಿಗೇ ಜ್ವರ, ಬಿಡ್ಸದ್ ಹಾಸ್ಗಿ ಮಡ್ಚಲೇ ಇಲ್ಲ
ಶೆಗ್ಣಿ ಮಂಜ/ ಸಗ್ಣಿ ಮಂಜ = ಅಳುಬುರುಕ ಅಥವ ಅಳುಮುಂಜಿ
ಬಳಕೆ :
೧. ಚೂರ್ ಬಯ್ದ್ರ್ ಸಾಕ್ ಒಳ್ಳೇ ಶೆಗ್ಣಿ ಮಂಜನ ಕಣಗೆ ಮರ್ಕತಾ ಕೂಕಂತ.
(ಬಹುಶಃ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕ ಅನ್ನೋ ಅರ್ಥ ಕೂಡಾ ಇರ್ಬೇಕು..ಯಾರಿಗಾದ್ರೂ ಗೊತ್ತಿದ್ರೆ ಹೇಳಿ)
ಸತೇ, ಸೈತ – ಕೂಡಾ
ಬಳಕೆ –
೧. ಮೂರ್ನಾಕ್ ದಿನ ಆಯ್ತ್. ಒಂದ್ ಹನಿ ಸೈತ ಮಳಿ ಬಂದಿರ್ ಹೇಳ್ ( ಬಂದಿರ್ ಹೇಳ್ = ಬರ್ಲಿಲ್ಲ)
೨. ನಂಗೊಂದ್ ಮಾತ್ ಸತೇ ಹೇಳ್ದೇ ನೀ ಬೆಂಗ್ಳೂರಿಗೆ ಹೊದದ್ದನಾ?
ಸಾಪ್ – ಚೆಂದ, ಒಳ್ಳೆಯ ( ಹಿಂದಿಯ ಸಾಫ್ ಇಂದ ಈ ಶಬ್ದ ಬಂದಿರಬಹುದೇ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ್ಳ್ ಕೆಲ್ಸ ಒಂಚೂರು ಸಾಪಲ್ಲ
೨. ಇವತ್ತ್ ಅಡ್ಗಿ ಭಾರಿ ಸಾಪಾಯಿತ್ತ್ ಯಾರ್ ಮಾಡದ್?
ಸಾಲಿನ್ ಬಲಿ / ಸಾಲಿ ಬಲಿ = ಜೇಡರ ಬಲೆ
ಬಳಕೆ :
೧. ವಾರ ವಾರ ತೆಗ್ದ್ರೂ ಇಲ್ಲ. ಮತ್ತ್ ಸಾಲಿನ್ ಬಲಿ ಕಟ್ಟಿ ಆಯ್ತ್
ಸೀಂಬುದ್ = ಚೀಪುವುದು
ಸೀಪು – ಚೀಪು , ಹೀರು, ಸವಿ, ಸಿಹಿ (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ:
೧. ಶಾಲಿ ಬಿಡುದೇ ತಡ, ಐಸ್ಕ್ಯಾಂಡಿ ಗಾಡಿ ಬುಡ್ದಲ್ಲ ಬಂದ್ ಬೆಲ್ಲದ ಕ್ಯಾಂಡಿ ಸೀಂಬತಾ ನಿಂತ್ಕಂಡ
೨. ಅದೆಂತಕೆ ಮಾಯ್ನಣ್ಣ್ ಗೊರ್ಟ್ ಸೀಂಬತಾ ನಿಂತ್ಕಂಡೆ, ಬಿಸಾಡಿ ಕೈ ತೊಳ್ಕ ಬಾ
ಹರ್ಕಟಿ ಬಾಯ್ = ಗುಟ್ಟು ನಿಲ್ಲದ ಬಾಯಿ…
ಬಳಕೆ-
೧.ಗುಟ್ಟ್ ನಿನ್ನತ್ರೆ ಇರ್ಲಿ ಅಂದ್ರೆ , ನೀನ್ ಹೋಯಿ ಹೋಯಿ ಅವ್ಳತ್ರ ಹೇಳ್ದ್ಯ…ಅವ್ಳದ್ ಹರ್ಕಟಿ ಬಾಯಿ.. ಇನ್ ಊರಿಡಿ ಪ್ರಚಾರ ಆಪ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ..
ಹರ್ಕತ್ – ಹರಕತ್ತು, ಅಡ್ಡಿ, ತೊಂದರೆ, ಕಷ್ಟ, ಅಡಚಣೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ಒಂದ್ ಇಟ್ಟ್ ವಸ್ತು ಇದ್ದ್ ಜಾಗ್ದಗೆ ಇಡುದಿಲ್ಲ. ಹರ್ಕತ್ತಿಗೆ ಬೇಕಂದ್ರೆ ಸಿಕ್ಕುದಿಲ್ಲ
೨. ಸ್ವಲ್ಪ ಹರ್ಕತ್ ಇತ್ತ್ ಮಾರಾಯ ಒಂದ್ ಸಾವ್ರ ಇದ್ರೆ ಕೊಡ್
ಹರ್ಕಿ ಬಲಿ (ಹರಕೆ ಬಲಿ) –
(ಇದರ ಅರ್ಥ ನಂಗ್ ಗೊತ್ತಿದ್ ಹಾಂಗೆ ಕಾಟಾಚಾರಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲ್ಸ್ ಅಂದೇಳಿ. ಮಾಡುಕ್ ಮನ್ಸ್ ಇಲ್ದಿದ್ರೂ,ಒಟ್ ಮಾಡ್ಕಲ್ಲಾ ಅಂದೇಳಿ ಮಾಡು ಕೆಲ್ಸ)
ಬಳಕೆ
೧. ಒಂದ್ ಕೆಲ್ಸ ಹೆಳ್ರ್ ಸಮಾ ಮಾಡುದಿಲ್ಲ. ಬರೀ ಹರ್ಕಿ ಬಲಿ ತೀರ್ಸ್‌ದಾಂಗೆ ಮಾಡಿಟ್ರೆ ಹ್ಯಾಂಗೆ?
೨. ಮಾಣಿ ಓದಾ ಅಂದ್ರೆ ಎದ್ರಿಗ್ ಪುಸ್ತ್ಕ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಮಣಮಣ ಅಂದೇಳಿ ಹರ್ಕಿ ಬಲಿ ತೀರ್ಸಿ ಆಡುಕ್ ಓಡಿಯಾಯ್ತ್.
(ಈ ಶಬ್ದ ಹುಟ್ಟದ್ ಹ್ಯಾಂಗೆ ಅಂತೇಳಿ ಕಾಂಬುಕೆ ಹೋದ್ರೆ, ದೇವಸ್ಥಾನದಗೆ ಬಲಿ ಪೀಠ ಅಥ್ವಾ ಬಲಿ ಕಲ್ಲ್ ಅಂದೇಳಿ ಇರತ್ತಲ್ದಾ… ಅದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಮುಂಚೆ ಪ್ರಾಣಿ ಬಲಿ ಕೊಡ್ತಿದ್ದಿರ್ಕ್. ಕಡಿ ಕಡಿಗೆ ಅದೆಲ್ಲಾ ನಿಂತ್ ಹೋಯಿ ಬರೀ ಹೆಳಿಗ್ ಮಾತ್ರ ಬಲಿಪೀಠಕ್ಕೆ ಪೂಜಿ ಮಾಡಿ, ಚರು ಇಲ್ಲಾ ನೈವೇದ್ಯ ಮಾಡುಕ್ ಶುರು ಮಾಡಿರ್ ಇರ್ಕ್. ಅದ್ರಗೆ ಬರೀ ಹೆಳಿಗ್ ಮಾತ್ರ (ನೆಪ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ) ಬಲಿ ಕೊಡುದ್ರಿಂದ ಅದ್ ಬರೀ ಕಾಟಾಚಾರದ್ ಬಲಿ ಆದ್ರಿಂದ ಈ ಹೆಸ್ರ್ ಬಂದಿಪ್ಕೂ ಸಾಕ್. ಇದ್ ನಾನ್ ಎಣ್ಸ್‌ಕಂಡದ್ ಅಷ್ಟೆ. ನಂಗೂ ಸಮಾ ಹೀಂಗೇ ಅಂದೇಳಿ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಹೀಂಗ್ ಇಪ್ಕು ಸಾಕ್ ಅಂದೇಳಿ. ನಿಮ್ಗೆನಾರು ಇದ್ರ್ ಬಗ್ಗ್ ಗೊತ್ತಿದ್ರೆ ಹೇಳಿ)
ಹತ್ತ / ಹತ್ತಾ = ಸಂಪೂರ್ಣ, ಪೂರಾ, ಪೂರ್ಣ
ಬಳಕೆ
೧. ಹರಿಯಗ್ ನೀರ್ ಹತ್ತಾ ಖಾಲಿ ಮಾಡ್ಬೆಡ ನಂದ್ ಇನ್ನೂ ಮಿಂದ್ ಆಯಲ್ಲ
೨. ಯಾರಾರೂ ಪಾಪ್ದರ್ ಸಿಕ್ರೆ ಅಂವ ಹತ್ತ ಬೋಳ್ಸಿ ಬಿಡ್ತ
೩. ದುಡ್ ಕೊಡ್ಕ್ ಅಂದೇಳಿ ನಂಗೂ ಮನ್ಸಿತ್ತ್. ಆರೆ ಕೈ ಹತ್ತ ಖಾಲಿಯಾಯಿತ್ ಎಂತಾ ಮಾಡುದ್ ಹೇಳ್
ಹನಿ ಹಂದುದಿಲ್ಲ = ಕುಳಿತಲ್ಲೇ ಕುಳಿತಿರು, ಏನೂ ಮಾಡದೇ ಸುಮ್ಮನೆ ಇರು
ಬಳಕೆ:
೧. ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಿಂದ ಜಗ್ಲಿ ಮೇಲ್ ಕೂಕಂಡರ್ ಹನಿ ಹಂದಲಿಲ್ಲ.
೨. ಎಷ್ಟ್ ಕೆಲ್ಸ ಎಲ್ಲ ಬಾಕಿ ಇತ್ತ್. ಅವ್ನಿಗೆ ಮಾಡುಕೆ ಏನ್ ದಾಡಿ. ಹೆಳ್ರೆ ಹನಿ ಹಂದತ್ನಾ ಕಾಣಿ
ಹಪ್ಪು ನಾತ = ಸಹಿಸಲಾಗದಂಥ ದುರ್ವಾಸನೆ
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ್ರ್ ಹತ್ರ ಹೋರ್ ಸಾಕ್. ಹಪ್ಪ್ ನಾತ ಹೊಡಿತ್ತ್. ಅಂಗಿ ಪಂಜಿಗೆ ನೀರ್ ತೋರ್ಸಿ ಎಷ್ಟ್ ದಿನ ಆಯ್ತೇನೋ
೨.ಮೀಕಿದ್ರೆ ಮೊದ್ಲೇ ಬಟ್ಟಿ ಎಲ್ಲ ಒಗ್ದ್ ಬಿಡ್. ಹಾಂಗೆ ಬಿಟ್ರೆ ಅಲ್ಲೇ ಚೆಂಡಿ ಆಯಿ ನಾಳಿಗೆ ಹಪ್ಪ್ ನಾತ ಹೊಡಿತ್ತ್
ಹರ್ಪು = ಪರಚುವುದು, ಗಿಬರು, ಗೀರು, ಉಗುರಿನಿಂದ ಗೀರು,
ಬಳಕೆ:
೧. ಮಗಿನ್ ಉಗ್ರ್ ಸಮಾ ಉದ್ದ ಆಯಿತ್. ಇಲ್ಕಾಣಿ ನನ್ ಮುಖದ್ ತುಂಬಾ ಹರ್ಪದ್
೨. ಅವ್ನೊಟ್ಟಿಗೆ ಆಡುದ್ ಬ್ಯಾಡಾ ಮರಾಯ. ಸಿಟ್ಟ್ ಬಂದ್ರ್ ಹರ್ಪುಕೇ ಬತ್ತ
೩. ಆ ಮಗಿನೊಂಚೂರ್ ಕಾಂತಾ ಆಯ್ಕೋ , ನಾ ಮಿಂದ್ಕಂಡ್ ಬತ್ತೆ. ಬೆಕ್ಕ್ ಗಿಕ್ಕ್ ಹತ್ರ ಎಲ್ಲಾರೂ ಹೋಯಿ ಅದ್ ಹರ್ಪುಕಿತ್ತ್
೪. ಸರ್, ಅವ ನನ್ನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಕೇಂಡಾ, ನಾ ಕೊಡುಕ್ ಎಡಿಯ ಅಂದೆ, ಅದಕ್ಕೇ ಅಂವ ಹರ್ಪದ್ ಕಾಣಿ
ಹರ್ಬ್ – ಕೆಲಸ
ಬಳಕೆ:
೧. ನಿಂಗ್ ಬೇರೆ ಎಂತ ಹರ್ಬ್ ಇಲ್ಲ್ಯ ಮಾಣಿ? ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಿಂದ್ ಒಂದೇ ರಗಳೆ.
೨. ಹಾಳ್ ಪಂಚತ್ಕಿ ಮಾಡ್ತಾ ಕೂಕಂಡಿರ್ಯಲೆ..ಬೇರೆ ಹರ್ಬ್ ಇಲ್ಲ್ಯಾ?
ಹರಿ = ಸ್ನಾನದ ನೀರು ಕಾಯಿಸಲು ಬಳಸುವ ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರೆ
( ತಾಮದ್ದ್ರು, ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂದು, ಮಣ್ಣಿಂದು..ಹೀಗೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ತರದ್ದು ಇದೆ)
ಬಳಕೆ:
೧. ಹರಿಯಗೆ ನೀರಿಲ್ಲ. ಯಾರಾರು ಒಂದ್ ನಾಕ್ ಕೊಡ್ಪಾನ ನೀರ್ ತುಂಬ್ಸಿ ಕಾಂಬ
ಹಲ್ಚಿಲಿ= ಹಲ್ಲು ಕಿರಿ, ಹಲ್ಲುಕಿಸಿಯು
ಬಳಕೆ:
೧. ನಿಂಗ್ ಭಾಷಿ ಬಪ್ಪುದ್ಏಗ್ಳಿಕ್ ಮರಾಯ. ಎಂತ ಹೇಳ್ರೂ ಹಲ್ಲ್ಚಿಲಿತಾ ನಿಂತ್ಕಂಡ.
೨.ಇಷ್ಟ್ದೊಡ್ಡಳಾಯಿದೆ. ಇಡೀ ದಿನ ಹಲ್ಲ್ ಚಿಲಿತಾನಿಂತ್ಕಂಬ್ಕಾಗ ಅಂದೇಳಿ ಗೊತ್ತಾತಿಲ್ಯಾ?
ಹಸರ್ಸ್‌ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಬ್ದ್ = ಕಾಲನ್ನು ಅಗಲಿಸಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳು.
(ಹಸರಿಸು ಅನ್ನುವ ಪದಕ್ಕೆ ಹರಡು, ವ್ಯಾಪಿಸು, ಹಬ್ಬಿಸು, ವಿಶಾಲ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥ ಇದೆ)
ಬಳಕೆ
೧. ಅದೆಂತ ಹಸರ್ಸ್‌ಕಂಡ್ ಕೂಕಂಡದ್. ಕಾಲ್ ಮಡ್ಚ್‌ಕಂಡ್ ಕೂಕೊ ಕಾಂಬ
ಹಸಿಗ್ ಹಿಡದ್ ಹೇಲ್ = ಜಿಗುಟುತನ, ಹಿಡಿದ ಪಟ್ಟು ಬಿಡದಿರುವುದು
(ಹಾಸಿಗೆಗೆ ಹಿಡಿದ ಮಲ ಎಷ್ಟು ತೊಳೆದರೂ ಕಲೆ ಉಳಿಸುತ್ತದೆ / ವಾಸನೆ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ)
೧. ಆತಿಲ್ಲ ಅಂದೇಳಿ ಒಂದ್ಸಲ ಹೇಳ್ರ್ ಗೊತ್ತತಿಲ್ಲ್ಯಾ.. ಎಂತಕೆ ಹಸಿಗೆ ಹಿಡ್ದ್ ಹೇಲ್ ಕಣಂಗೆ ಆಡ್ತೆ?
೨. ಅವ್ನಿಗೆ ಎಂತಾರೂ ಆಯ್ಕ್ ಅಂದ್ರೆ ಆಯ್ಕೇಯಾ… ಆಪಲ್ಲೊರಿಗೆ ಹಸಿಗ್ ಹಿಡ್ಡ್ ಹೇಲ್ ಕಣಗೆ ಮಾಡ್ತ
ಹಳು , ಹಳಿನ್ ಹಿಂಡ್ಲ್ , ಹಳ್ಕಟ್ – ಪೊದೆ , ಕುರುಚಲು ಗಿಡಗಳು ಒತ್ತೊತ್ತಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಜಾಗ, ಕಾಡುಗಿಡ ಅಥವ ಕುರುಚಲು ಗಿಡಗಳ ದಟ್ಟವಾದ ಪೊದೆ
ಹಳು=ಕಾಡು ಗಿಡ, ಅರಣ್ಯ ( ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಹಿಂಡಲು=ಪೊದರು,ಪೊದೆ,ದಟ್ಟವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಗಿಡಗಳ ಗುಂಪು ( ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ:
೧, ಮನಿ ಸುತ್ತಾ ಎಷ್ಟ್ ಹಳು ಬೆಳ್ದಿತ್. ಈ ಹಳು ಒಂದ್ ಸವ್ರಿ ಕೊಡುಕ್ ಯಾರಾರೂ ಸಿಕ್ಕಿರ್ ಆತಿತ್ತ್, ಹಳಿನ್ ಹಿಂಡ್ಲಗೆ ಹುಲಿ ಬಂದ್ ಕೂಕಂಡ್ರೂ ಗೊತ್ತಾತಿಲ್ಲ
೨. ಬಾಲ್ ಹೊಡದ್ ಸೀದಾ ಹೋಯಿ ಹಳಿನ್ ಹಿಂಡ್ಲಗ್ ಬಿತ್ತ್
೩. ಮಕ್ಳೆ , ಕತ್ಲಿ ಆರ್ ಮೇಲೆ ಆ ಹಳಿನ್ ಹಿಂಡ್ಲ್ ಹತ್ರ ಹೋಯ್ಬೇಡಿ, ಮೊನ್ನೆ ಒಂದ್ ಹಾವ್ ತಿರ್ಗತಿದ್ದಿತ್ತ್
ಹಾಂಟ್ ಹಾಕು / ಹಾಟ್ ಹಾಕು = ಮೋಸ ಮಾಡು, ಚಕ್ಕರ್ ಹೊಡೆ, ಕೈ ಕೊಡು
ಬಳಕೆ –
೧. ನಿಮ್ ದುಡ್ ಕೊಡ್ವಾ ಮರಾಯ್ರೆ..ನಾನೇನ್ ಹಾಂಟ್ ಹಾಕ್ತನಾ ಹಂಗಾರೆ
೨. ಇವತ್ತ್ ಮನಿಗ್ ನೆಂಟ್ರ್ ಬಂದಿರ್. ಅದಕ್ಕೆ ಶಾಲಿಗ್ ಹಾಂಟ್ ಹಾಕದ್
ಹಿಜ್ಕುದ್ = ಹಿದುಕು, ಚಿದುಕು, ಹಿಸುಕು, ಅಮುಕು, ಹಿಚುಕು
ಹಿಚುಕು – ಅದುಮು, ಹಿಸುಕು, ಅಮುಕು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ:
೧. ಬಟ್ಲಿಗ್ ಅನ್ನ ಹಾಕಿ ಎಷ್ಟೊತ್ತಾಯ್ತ್, ಎಂತಾ ಹಿಜಕ್ತಾ ಕೂಕಂಡಿದೆ, ಬೇಗ್ ಉಂಡ್ ಏಳುಕಾಗ್ದಾ?
೨. ಹುಣ್ಸಿ ಹಣ್ ನೀರಗೆ ನೆನ್ಸಿ ಇಟ್ಟಿದೆ, ಕಡಿಗೆ ಒಂಚೂರ್ ಹಿಜ್ಕಿ ಹುಳಿಗ್ ಹಾಕ್ ಅಕಾ
೩. ಅವ್ರಿಗೆ ವರ್ಷ ಆಯ್ತಲ್ದಾ, ಅನ್ನ ಗಟ್ಟಿ ಆರೆ ಜೀರ್ಣ ಆತಿಲ್ಲೆ, ಅದ್ಕೆ ಸಮಾ ಹಿಜ್ಕಿ ನುರ್ದ್ ಒಂಚೂರ್ ಹಾಲ್ ಹಾಕಿ ಕೊಡ್ಕ್
ಹಿಡಿಸೂಡಿ / ಹಿಡ್ಸುಡಿ – ಕಸಬರಿಕೆ
ಬಳಕೆ:
೧. ತೆಂಗಿನ್ ಮಡ್ಲ್ ಸುಮಾರಿದ್ದಿತ್. ಪುರ್ಸೊತ್ತಾರೆ ನಾಕ್ ಹಿಡಿಸೂಡಿಯಾರೂ ಮಾಡ್ಲಕ್ಕಿದ್ದಿತ್ತ್.
ಹಿಂದಾಗು = ಗುಣವಾಗು, ಶಮನವಾಗು
೧. ಆ ಡಾಕ್ಟ್ರ್ ಕೈ ಅಡ್ಡಿಲ್ಲ. ಎರ್ಡ್ ಹೊತ್ತಿನ ಮಾತ್ರಿ ತಕಂಬ್ದ್ರೊಳ್ಗೆ ಬೆನ್ನ್ ನೋವ್ ಹಿಂದಾಯ್ತ್.
೨. ಕೈಯ್ಯಗ್ ಒಂದ್ ಗಾಯ ಆಯಿತ್. ದಿನಾ ನೀರ್ ತಾಗತ್ ಅಲ್ದಾ.. ಎಂತ ಹಚ್ರೂ ಹಿಂದಾತಿಲ್ಲಪ
ಹಿಲಾಲ್ ಹಿಡಿ, ಹಿಲ್ಲಾಲ್ ಹಿಡಿ – ತಮಾಷೆ ಮಾಡು, ಗೇಲಿ ಮಾಡು
(ಹಿಲಾಲು ಶಬ್ದದ್ ಅರ್ಥ ನಿಜವಾಯಿ ಕಾಂಬುಕೆ ಹೋರೆ -‘ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ನೆನೆಸಿ ಮಾಡಿದ ದೊಂದಿ’ಅಂತಿತ್ತ್. ದೇವ್ರ್ ಮೂರ್ತಿ ಉತ್ಸವದ್ ಸಮಿಗೆ ರಾತ್ರಿ ಹಿಡಿತ್ರಲ ಆ ನಮನಿ ದೊಂದಿ. ಬೌಶ ಇದು ಮಾಡದ್ ತಪ್ಪನ್ ಬೆಳ್ಕಿಗೆ ಹಿಡುದ್ ಅಂಬ್ ಅರ್ಥದಗೆ ಬಂದ ನುಡಿಕಟ್ ಅಂದೇಳಿ ಕಾಣತ್)
ಬಳಕೆ –
೧. ಸ್ವಲ್ಪ ಸದ್ರ ಕೊಟ್ರ್ ಸಾಕ್ ಎಲ್ಲರೂ ಹಿಲ್ಲಾಲ್ ಹಿಡುಕೇ ಬತ್ತ್ರ್
೨. ನೀ ಹಿಲಾಲ್ ಹಿಡುದ್ ಬ್ಯಾಡ್ದಾ…ನೀ ಎಂತ ಅಂದೇಳಿ ನಂಗ್ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ್ಯಾ?
೩. ಅಂವ ಜಾರಿ ಬಿದ್ರೆ ನೆಗ್ಗುದ್ ಬಿಟ್ಕಂಡ್ ಎಲ್ಲಾ ಸೇರ್‌ಕಂಡ್ ಹಿಲಾಲ್ ಹಿಡಿತಾ ಇದ್ರ್ಯಾ?
ಹೀಕರ್ಣೆ, ಹೀಕರ್ಣಿ – ಹೀಕರಣೆ, ಜಿಗುಪ್ಸೆ, ಹೇವರಿಗೆ
ಬಳಕೆ –
೧. ಜ್ವರ ಬಂದ್ ನಾಲ್ಗಿ ಎಲ್ಲ ಕಂಯ್ ಆಯಿತ್. ಎಂತ ತಿಂಬುಕ್ ಹೋರು ಹೀಕರ್ಣೆ ಬಂದಂಗಾತ್
೨. ದಿನಾ ಸೌತಿಕಾಯ್ ತಿಂದ್ ತಿಂದ್ ಹೀಕರ್ಣಿ ಬಂದಾಂಗಾಯಿತ್. ಇವತ್ ಬೇರೆ ಎಂತಾರು ಹುಳಿ ಮಾಡ್ ಕಾಂಬ
ಹುಕ್ಶಿಡು/ಹುಗ್ಸಿಡು/ಹುಗ್ಸಿ ಇಡುದ್ = ಅಡಗಿಸಿ ಇಡು, ಬಚ್ಚಿಡು
ಹುಗ್ಗು – ಆಡಗು,ಹುದುಗು (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
೧. ಈ ಸರ್ತಿ ಹಪ್ಳ ಮಾಡದ್ದ್ ಭಾರಿ ಕಡ್ಮಿ ಆಯ್ತ್. ಒಂದ್ ಸ್ವಲ್ಪಾ ಆರೂ ಹುಗ್ಸಿಡ್‌ದಿದ್ರೆ, ಈ ಮಕ್ಳ ಕಡಿಂದ ಈ ವರ್ಷ ಮಳ್ಗಾಲಕ್ಕೆ ತೊಡುಗ್ ಬೇಕಂದ್ರೊ ಹಪ್ಳ ಇರುದಿಲ್ಲೆ
೨. ನಾ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗ್ರತೆ ಮಾಡಿ ಹುಗ್ಸಿಟ್ಟದ್ದಕ್ಕಾಯ್ತ್, ಇಲ್ದಿರೆ ಈಗ ಅರ್ಜೆಂಟಿಗೆ ಬೇಕಂದ್ರೆ ಸಿಕ್ತಿತ್ತಾ?
ಹುಣ್ಸಿಹಣ್ = ಜಂಬ
ಬಳಕೆ
೧. ಅವ್ನಿಗ್ ಕಯ್ಯಗ್ ಕಾಸ್ ಆರ್ ಮೇಲೆ ಮಸ್ತ್ ಹುಣ್ಸಿಹಣ್ ತೋರ್ಸ್‌ತ. ನಾವೆಲ್ಲ ಕಣ್ಣಿಗ್ ತೋರುದೇ ಇಲ್ಲ
೨. ನಿನ್ ಹುಣ್ಸಿಹಣ್ ಎಂತ ಇದ್ರೂ ಮನೆಯಗೆ ಇಟ್ಕೋ. ಇಲ್ಲೆಲ್ಲ ತೋರ್ಸುಕೆ ಹೋಯ್ಬೇಡ
ಹೂವಿನ್ ಗುತ್ತಿ = ಹೂವಿನ ಗಿಡ
ಬಳಕೆ :
೧. ಈ ಸಾರಿಯಾದ್ರೂ ಮಳ್ಗಾಲದಗೆ ಒಂದಿಷ್ಟ್ ಹೂವಿನ ಗುತ್ತಿ ನೆಡ್ಕ್
೨. ಹೂವಿನ್ ಗುತ್ತಿ ಪೂರಾ ಗಂಟಿ ಬಂದ್ ತಿಂದ್ಕಂಡ್ ಹೋಯ್ತ್
ಹೆಡಿಮಂಡಿ , ಹೆಡೆಮಂಡೆ – ತೆಂಗಿನ ಹೆಡೆಯ ತಲೆಯ ಭಾಗ (ಮಂಡೆ = ತಲೆ )
ಬಳಕೆ:
೧. ಒಲಿಗ್ ಹಾಕುಕೆ ಸೌದಿ ಎಂತ ಇಲ್ಲ. ನಾಕ್ ಹೆಡಿಮಂಡಿಯಾರೂ ಇದ್ದಿರ್ ಆತಿತ್ತ್.
( ಕ್ರಿಕೇಟ್ ಆಡುಕೆ ಬೇರೆ ಯಾವ ಬ್ಯಾಟೂ ಇಲ್ದಿದ್ರೆ…ಹೆಡಿಮಂಡಿ ಬ್ಯಾಟಗೆ ಆಡ್ಲಕ್. ನಾವೆಲ್ಲ ಕ್ರಿಕೇಟ್ ಆಡುಕೆ ಕಲ್ತದ್ದ್ ಅದ್ರಗೇ)
ಹೈಲು/ ಹೈಲ್ =ಕಂಗಾಲು, ಹೈರಾಣ
( ಈ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಹೈರಾಣ ಅನ್ನುವ ಶಬ್ದ ಅತೀ ಸಮೀಪದ ಅರ್ಥ ಕೊಡುತ್ತದೆ
ಹೈರಾಣ =ಕಂಗಾಲಾಗುವಿಕೆ, ಕಷ್ಟ, ತೊಂದರೆ, ದಣಿವು, ಬಳಲಿಕೆ – ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ:
೧. ಅವ್ನ್ ಮಾತ್ ಕೇಂಡ್ಕಂಡ್ ನೀ ಹೈಲಾದ್ದ್ ಸಾಕ್ ಮರಾಯ. ಅವ್ನಿಗೆ ಎಂತ ಗೊತ್ತಿತಂದೇಳಿ ಅವ್ನತ್ರ ಕೇಂಬ್ಕ್ ಹೋದ್ದ್ ನೀನ್
೨. ಈ ಮಳೀನ್ ನಂಬ್ಕಂಡ್ ಗೆದ್ದಿ ಬ್ಯಾಸಾಯ ಮಾಡ್ತೆ ಅಂದ್ಕಂಡ್ರೆ…ಕಡೀಕ್ ಕತಿ ಹೈಲ್ ಆಪ್ದೇ ಸೈ
೩. ಈ ಮಳಿ ಬಪ್ಪತಿಗೆ ಕುಂದಾಪ್ರ ಸಂತಿಗ್ ಹೋಯ್ ಯಾಪಾರ ಮಾಡ್ಕಂಡ್ ಬಪ್ರೊಳ್ಗೆ ನಮ್ಮ್ ಯಾಪಾರ ಹೈಲ್ ಅಲ್ದೇ. ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿಯಾರೂ ಮಳಿ ಚಡಿ ಕೊಟ್ರ್ ಕಾಣಿ
೪. ಈ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಜಿಯಾರೂ ಎಂತಕ್ ಬತ್ತೋ ಏನೋ. ಅವ್ರನ್ ಸುಧಾರ್ಸುದ್ರೊಳ್ಗೆ ಅಲ್ದೇ ನಾ ಅರ್ಧ ಹೈಲ್ ಆದ್ದ್.
೫. ಕೊಡಿ(ಕೊಡೆ) ತಕಂಡ್ ಹೋಪುಕೆ ನೆನ್ಪ್ ಹೋಯಿ, ಮಳೆಯಗ್ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದ್ ನನ್ ಯಾಪಾರ ಹೈಲಾದ್ದ್ ಅಲ್ದಾ ಮಾರ್ರೆ
ಹೈಸರ / ಹೈಂಸರ = ಕೇರೆ ಹಾವು
ಇದಕ್ಕ್ ಯೆಂತ ಉದಾರ್ಣೆ ಕೊಡುದ್ ಬ್ಯಾಡ ಅಂದ್ಕಂಡಿದೆ.
ಹೈಂಸರನ್ ಬಗ್ಗ್ ಇಪ್ಪ್ ಒಂದ್ ಸುಳ್ಳ್ ನಂಬ್ಕಿ-“ಇದ್ ಕಚ್ಚ್‌ರೆ ಯಾರೂ ಸಾಯುದಿಲ್. ಆರೆ ಕಚ್ಚಿ ಬಾಲದಲ್ಲಿ ಕೊಡದ್ರೆ (ಹೊಡ್ದ್ರೆ) ಸಾಯ್ತ್ರಂಬ್ರ್.
ಹೊಕ್ಡ್ = ಜೊತೆಗೆ, ಬಳಿ, ಹತ್ತಿರ, ಒಟ್ಟಿಗೆ
ಬಳಕೆ
೧. ಮೊನ್ನೆ ನಂಗೂ ಅವಂಗೂ ಮಾತಿಗ್ ಮಾತ್ ಆಯ್ ಈಗ ನನ್ ಹೊಕ್ಡ್ ಮಾತಾಡುದೇ ಕೈದ್ ಮಾಡಿದ
೨. ನಿನ್ನ್ ಹೊಕ್ಡ್ ಒಂದ್ ನೂರ್ ರೂಪಾಯ್ ಇದ್ರ್ ಕೊಡ್ ಮರಾಯಾ, ಒಂದ್ ನಾಕ್ ದಿನ ಬಿಟ್ಟ್ ಕೊಡ್ತೆ
೩. ಮಗು ಒಂದೇ ಇತ್ತಲೆ ಅಲ್ಲ್. ಮಗಿನ ಹೊಕ್ಡ್ ಯಾರರು ಕೂಕಣಿ ಕಾಂಬ
ಹೊಟ್ಟೆ ತಿಪ್ಪುದ್ / ಹೊಟ್ಟಿ ಕಚ್ಚು = ಹೊಟ್ಟೆ ನೋವಾಗು, ಹೊಟ್ಟೆ ತೊಳಸಿದಂತಾಗು
ಬಳಕೆ :
೧. ಬೆಳ್ಗಾಮುಂಚಿಯಿಂದ ಹೊಟ್ಟಿ ತಿಪ್ಪತಾ ಇತ್ತ್
೨. ಇವತ್ತ್ ಲಾಯ್ಕ್ ಇತ್ತ್ ಅಂದೇಳಿ ಒಂದೆರ್ಡ್ ಪೋಡಿ ತಿಂದದ್ದೇ ಸೈಯಪ್ಪ. ಹೊಟ್ಟಿಕಚ್ಚುಕೆ ಶುರುವಾಯ್ತ್
ಹೊಟ್ಟಿ ಹೊರ್ಕಂಬ್ದ್ – ಉದರ ಪೋಷಣೆ (ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಣೆ ಅನ್ನುವುದು ಸೂಚ್ಯಾರ್ಥ)
ಹೊರೆ = ಕಾಪಾಡು, ಪೊರೆ, ಪೋಷಿಸು, ಸಲಹು ( ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು)
ಬಳಕೆ –
೧ ಏನೋ ಓದದ್ದ್ ದಂಡ ಆಪುಕಾಗ ಅಂದೇಳಿ ಅಂವ ಕೆಲ್ಸಕ್ ಹೋತಾ ಬಿಟ್ರೆ, ಅದ್ರಗೇ ಹೊಟ್ಟಿ ಹೊರ್ಕಣ್ಕ್ ಅಂದೇಳಿ ಇಲ್ಲ. ಮನಿ ಬದ್ಯಗೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟ್ ಇತ್ತಂಬ್ರಪ.
೨ ಈಗ ಏನೋ ಒಬ್ನೇ, ಹ್ಯಾಂಗೋ ಹೊಟ್ಟಿ ಹೊರ್ದ್ ಹೊತ್ತ್, ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡ್ರೂ ಮಾಡ್ದಿದ್ರೂ ಹ್ಯಾಂಗೋ ನೆಡ್ದ್ ಹೋತ್ತ್. ಕಡಿಗೆ ಮದಿ ಗಿದಿ ಆರ್ಮೇಲಾರೂ ಹೆಂಡ್ತಿ ಮಕ್ಳ್ ಹೊಟ್ಟಿ ಹೊರುಕಾರೂ ಕೆಲ್ಸ ಮಾಡ್ಕೇ ಅಲ್ದಾ?
ಹೊಡ್ಕು, ಹೊಡಕು = ಹೊರಳಾಡುವುದು, ಉರುಳಾಡು
ಬಳಕೆ:
೧. ಎಂತ ನಿದ್ರಿ ಬತ್ತಿಲ್ಯನಾ, ಆಗ್ಳಿಂದ ಪುರ್ಸೊತ್ತಿಲ್ದೆ ಹೊಡ್ಕತಾ ಇದ್ದೆ
೨. ಅಂವ ಒಂದ್ ಹೊಡ್ಕುದಂದ್ರೆ ಮರಾಯ, ರಾತ್ರಿ ಬೆಳ್ಗಾಪ್ರೊಳ್ಗೆ ತಲ್ದಿಸಿಲ್ ಕಾಲ್ ಇರತ್ತ್, ಕಾಲ್ ಬುಡ್ದಗೆ ತಲಿ ಇರತ್ತ್
೩. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೇಗ್ ಎದ್ದ್ ಓದ್ ಅಂದ್ರೆ ಹಾಸ್ಗಿ ಮೇಲೆ ಹೊಡ್ಕ್‌ತಾ ಆಯ್ಕಂಡಿದ್ಯಾ?
೪. ಅವ್ನಿಗೆ ಹೊಟ್ಟಿ ನೋವ್ ಬಂದದ್ದಾರೂ ಎಂತ ಅಂತ್ರಿ..ಏನ್ ಬಿದ್ದ್ ಬಿದ್ದ್ ಹೊಡ್ಕ್‌ತಾ ಇದ್ದ
ಹೋಪ್ದ್-ಬಪ್ದ್ =ಹೋಗುವುದು ಬರುವುದು
ಹೋಯ್‌ಬಪ್ದ್=ಹೋಗಿ ಬರುವುದು
ಹೋಪ್‌ಬಪ್ಪಲ್ಲಿಗೆ = ಹೋಗಿ ಬರುವಲ್ಲಿಗೆ
ಬಳಕೆ:
೧. ಪೈಕಿಯರ್ ಮನಿ ಮದಿ ಅಲ್ದಾ, ಒಂದ್ ಗಳ್ಗಿಯಾರೂ ಹೋಯ್ ಬರ್ಕ್
೨. ನಾವ್ ಅವ್ರ್ ಮನಿಗೆ ಹೋಪ್ದ್ ಬಪ್ದ್ ಇಟ್ಕಂಡ್ರ್ ಮಾತ್ರ ಅಲ್ದಾ ಅವ್ರೂ ನಮ್ಮನಿಗೆ ಬಪ್ಪುದ್
೩. ಅದೆಂತಕೆ ಆ ಅಂಗಿ ಚಡ್ಡಿ ಹಾಯ್ಕಂಡಿದೆ, ಅದ್ ಹಾಳಾರೆ ಹೋಪ್ ಬಪ್ಪಲ್ಲಿಗೆ ಎಂತ ಹಾಯ್ಕಂಡ್ ಹೋತೆ
ಒಂದಿಷ್ಟು ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡದ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು
೧) ಕರ್ಕರೆ ದೇವ್ರಿಗೆ ಮರನ್(ಮರದ) ಜಾಗಂಟಿ
೨) ಊರಿಗ್ ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳುದ್ ಒಲಿಗೆ ಉಚ್ಚಿ ಹೊಯ್ಯುದ್
೩) ಕುಪ್ಳನ್ ನಂಬ್ಕಂಡ್ ಕೊಳ್ಕಿ ನಟ್ರಂಬ್ರ್
ವಿಜಯರಾಜ್ ಕನ್ನಂತ
ಕುಂದಾಪ್ರ ಕನ್ನಡ 